Czy przed szczepieniem na grypę trzeba obowiązkowo odwiedzić lekarza?
Nadchodzący „sezon grypowy” ma szansę stać się rekordowy pod względem liczby osób zaszczepionych na grypę. Można zauważyć (powodowane różnymi względami, najczęściej mniej lub bardziej związanymi z epidemią wirusa SARS-CoV‑2, wywołującego chorobę COVID-19) znaczący wzrost zainteresowania tym szczepieniem. Jednocześnie, w związku z ograniczeniami w dostępie do jednostek służby zdrowia kluczowa dla wielu osób jest kwestia tego, czy przed szczepieniem na grypę trzeba obowiązkowo udać się do lekarza? Sytuację tę wyjaśnia radca prawny Jakub Kowalski, wspólnik MGM Kancelarii Radców Prawnych Mirosławski Galos Mozes.
Szczepienie na grypę nie jest szczepieniem obowiązkowym — w związku z czym między innymi koszty związane ze szczepieniem ponosi pacjent, ale „zalecanym szczepieniem ochronnym”, ujętym w załączniku nr 1 do rozporządzenia 16 września 2010 r. w sprawie wykazu zalecanych szczepień ochronnych oraz sposobu finansowania i dokumentowania zalecanych szczepień ochronnych wymaganych międzynarodowymi przepisami zdrowotnymi. Rozporządzenie to wydane zostało na podstawie delegacji zawartej w ustawie z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi. Art. 19 ust. 6 powyższej ustawy nakazuje jednak do szczepień zalecanych stosować odpowiednio wskazane przepisy regulujące szczepienia obowiązkowe (zawarte w art. 17 ust. 2–6).
Badania przed szczepieniem
Do szczepienia na grypę – podobnie jak do wszystkich szczepień obowiązkowych oraz zalecanych – mają zatem zastosowanie zarówno obowiązek odbycia lekarskiego badania kwalifikacyjnego (którego efektem jest wystawienie odpowiedniego zaświadczenia), jak i ograniczenie okresu ważności takiego zaświadczenia (24 godziny od godziny badania).
Należy jednak pamiętać o przepisach ustawy z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty. Zgodnie z art. 2 ust. 1 tej ustawy, „wykonywanie zawodu lekarza polega na udzielaniu (…) świadczeń zdrowotnych, w szczególności: badaniu stanu zdrowia (…), a także wydawaniu opinii i orzeczeń lekarskich”. Od końca 2015 r. w ustawie znajduje się przepis (art. 2 ust. 4), który pozwala wykonywać czynności, które składają się na wykonywanie zawodu lekarza „za pośrednictwem systemów teleinformatycznych lub systemów łączności” (art. 2 ust. 4). W tym samym czasie w art. 42 ust. 1 tej ustawy wyraźnie wskazano, że „lekarz orzeka o stanie zdrowia określonej osoby po uprzednim, osobistym jej zbadaniu lub zbadaniu jej za pośrednictwem systemów teleinformatycznych lub systemów łączności, a także po analizie dostępnej dokumentacji medycznej tej osoby”.
Możliwość teleporady
Reasumując, jakkolwiek odbycie konsultacji lekarskiej i uzyskanie zaświadczenia kwalifikującego do szczepienia jest w przypadku szczepienia na grypę konieczne, to działania te mogą zostać zrealizowane w drodze telemedycznej. Należy jednak mieć na uwadze konieczność wykonania samego szczepienia w ciągu 24 godzin od teleporady oraz o tym, że dokument zaświadczenia kwalifikującego do szczepienia wystawiony będzie w takim przypadku jako dokument elektroniczny, a zatem samego szczepienia trzeba będzie dokonać w zakładzie leczniczym, który ma możliwość jego przyjęcia, odczytania i przechowywania w dokumentacji medycznej. Możliwość telemedycznego uzyskania kwalifikacji do szczepienia, w połączeniu z coraz popularniejszymi usługami pielęgniarskimi z dojazdem do klienta, może być sposobem na uniknięcie ryzyka związanego z osobistą obecnością w placówce medycznej przyjmującej również ludzi chorych. Podobny efekt może mieć skorzystanie (na podstawie uzyskanego telemedycznie zaświadczenia kwalifikującego do szczepienia) z podmiotów, które prowadzą punkty szczepień, a nie udzielają w tym samym miejscu świadczeń lekarskich osobom chorym.
