Astma a epidemia koronawirusa

Od lat, na począt­ku maja, obcho­dzo­ny jest Świa­to­wy Dzień Ast­my. W tym roku nie będzie jed­nak oko­licz­no­ścio­wych kon­fe­ren­cji, spo­tkań pacjen­tów, bez­płat­nych badań spi­ro­me­trycz­nych. Świat wal­czy z pan­de­mią COVID-19. Od kil­ku mie­się­cy każ­de­go dnia reje­stru­je się tysią­ce nowych zaka­żeń koro­na­wi­ru­sem, tysią­ce zgo­nów. Pierw­sze obja­wy zaka­że­nia to naj­czę­ściej gorącz­ka i nara­sta­ją­ce trud­no­ści w oddy­cha­niu. Tymi, któ­rzy od daw­na wie­dzą, czym są zabu­rze­nia odde­chu, są pacjen­ci z ast­mą, na któ­rą według WHO cho­ru­je ponad 235 mln osóbⁱ. W Pol­sce obja­wy tego scho­rze­nia ma ponad 4 mln oby­wa­te­li, lecz poło­wa z nich nie jest świa­do­ma cho­ro­byⁱⁱ. Pomi­mo iż trzy z pod­sta­wo­wych symp­to­mów ast­my są tak­że typo­we dla COVID-19, pra­wi­dło­we roz­po­zna­nie i roz­róż­nie­nie tych cho­rób nie powin­no stwa­rzać pro­ble­mów.

Wśród cho­rych na ast­mę chy­ba naj­szyb­ciej poja­wi­ły się ogrom­ne oba­wy i potrze­ba rze­tel­nej, obiek­tyw­nej oraz sper­so­na­li­zo­wa­nej infor­ma­cji — jak odróż­nić napad ast­my od ata­ku koro­na­wi­ru­sa? Czy przyj­mo­wać te same leki i jak, czy przy cięż­kiej, trud­nej do opa­no­wa­nia ast­mie będzie dostęp do naj­sku­tecz­niej­szych w tych przy­pad­kach nowo­cze­snych leków bio­lo­gicz­nych, sto­so­wa­nych w Pol­sce w ramach mini­ste­rial­nych pro­gra­mów leko­wych? Spe­cjal­ne sta­no­wi­sko w tej kwe­stii opu­bli­ko­wa­ło 31 mar­ca Pol­skie Towa­rzy­stwo Aler­go­lo­gicz­ne. Naj­now­sze wytycz­ne w lecze­niu ast­my, tak­że w cza­sie pan­de­mii, przed­sta­wi­ła w mar­cu 2020 tak­że GINA – Glo­bal Ini­tia­ti­ve for Asth­ma, czy­li mię­dzy­na­ro­do­wa gru­pa eks­per­tów czu­wa­ją­ca już od 1993 roku nad uak­tu­al­nia­niem wie­dzy o ast­mie, koor­dy­na­cją badań i two­rze­niem jed­no­li­tych dla świa­ta zale­ceń dia­gno­stycz­nych oraz lecz­ni­czych. Przede wszyst­kim pod­kre­ślo­no, że kon­ty­nu­acja lecze­nia, regu­lar­ne przyj­mo­wa­nie leków zgod­nie z zale­ce­nia­mi jest, poza powszech­ny­mi środ­ka­mi zapo­bie­ga­nia roz­prze­strze­nia­niu wiru­sa, naj­lep­szą for­mą ochro­ny przed zacho­ro­wa­niem na COVID-19. Mini­ster­stwo Zdro­wia zapew­ni­ło, iż dostęp do pro­gra­mów leko­wych musi być i będzie zagwa­ran­to­wa­ny.

Szyb­ko udzie­lo­no też odpo­wie­dzi na pod­sta­wo­we pyta­nie – jak odróż­nić zaostrze­nie ast­my od zaka­że­nia koro­na­wi­ru­sem SARS-COV‑2 czy choć­by zwy­kłe­go prze­zię­bie­nia i gry­py.

Od aler­gii do ast­my — bez wzglę­du na wiru­sy

Nie­ste­ty, wirus zaata­ko­wał w naj­gor­szym dla cho­rych na ast­mę cza­sie – wio­sną, kie­dy wszyst­ko kwit­nie, wszyst­ko uczu­la. To zła pora dla aler­gi­ków, tym bar­dziej, że pod­ło­że aler­gicz­ne ma zde­cy­do­wa­na więk­szość zacho­ro­wań na ast­mę⁴. Podraż­nie­nie dróg odde­cho­wych i inne reak­cje aler­gicz­ne mogą wywo­ły­wać naj­róż­niej­sze aler­ge­ny, przy czym wszech­obec­ne o tej porze roku pył­ki roślin nale­żą do naj­istot­niej­szych. Inne aler­ge­ny to zanie­czysz­cze­nie powie­trza – zarów­no w domu (np. dym tyto­nio­wy, nie­szczel­ne pie­ce i komin­ki), jak i na zewnątrz. War­to przy tym odno­to­wać, że pan­de­mia rady­kal­nie popra­wi­ła jakość powie­trza na całym świe­cie, nie ma jed­nak wpły­wu na ogra­ni­cze­nie takich aler­ge­nów wewnętrz­nych jak: roz­to­cza kurzu domo­we­go, sierść zwie­rząt domo­wych, ple­śnie czy grzy­by.

Tak więc zawsze, rów­nież w cza­sie pan­de­mii COVID-19, głów­nym powo­dem roz­wo­ju ast­my jest połą­cze­nie wro­dzo­nych pre­dys­po­zy­cji – rodzin­na, uwa­run­ko­wa­na gene­tycz­nie skłon­ność do aler­gii – z nara­że­niem na oddzia­ły­wa­nie sub­stan­cji i czą­ste­czek, któ­re mogą wywo­ły­wać taką nie­pra­wi­dło­wą odpo­wiedź orga­ni­zmu. Pol­skie Towa­rzy­stwo Aler­go­lo­gicz­ne sza­cu­je, iż aler­gia to obec­nie pro­blem poło­wy Pola­ków, zarów­no dzie­ci, jak i doro­słych. World Aller­gy Orga­ni­za­tion – Świa­to­wa Orga­ni­za­cja Aler­gii, już sie­dem lat temu sza­co­wa­ła, że co naj­mniej jed­no scho­rze­nie aler­gicz­ne wystę­po­wa­ło nawet u 30% popu­la­cji świa­ta, a ska­la zagro­że­nia sta­le rośnie⁵.

Jed­nak nie wszyst­kie czyn­ni­ki ryzy­ka roz­wo­ju ast­my zosta­ły pozna­ne. Ast­mę oskrze­lo­wą mogą rów­nież wywo­łać pew­ne leki, np. aspi­ry­na, nie­któ­re leki przyj­mo­wa­ne w nad­ci­śnie­niu tęt­ni­czym i cho­ro­bach ser­ca czy nie­ste­ro­ido­we leki prze­ciw­za­pal­ne. U dzie­ci roz­wo­jo­wi tej prze­wle­kłej cho­ro­by sprzy­ja­ją też czę­ste infek­cje dróg odde­cho­wych.

Według defi­ni­cji przy­ję­tej przez GINA, ast­ma to cho­ro­ba hete­ro­ge­nicz­na, czy­li nie­jed­no­rod­na, cha­rak­te­ry­zu­ją­ca się zwy­kle prze­wle­kłym sta­nem zapal­nym w dro­gach odde­cho­wych. Cha­rak­te­ry­zu­ją ją, wystę­pu­ją­ce z róż­ną inten­syw­no­ścią i czę­sto­tli­wo­ścią, obja­wy ze stro­ny ukła­du odde­cho­we­go, takie jak:

świsz­czą­cy oddech,

dusz­ność,

ucisk w klat­ce pier­sio­wej,

kaszel⁶

Trzy z pod­sta­wo­wych symp­to­mów ast­my są tak­że typo­we dla COVID-19, lecz roz­róż­nie­nie ata­ku ast­my od COVID-19 wbrew pozo­rom nie jest takie trud­ne.

Dia­gno­sty­ka w cza­sie pan­de­mii

Roz­po­zna­nie ast­my opie­ra się przede wszyst­kim na wywia­dzie lekar­skim i oce­nie obja­wów. Trud­ność pole­ga na tym, że łagod­ne dole­gli­wo­ści mogą być przez cho­re­go przez lata lek­ce­wa­żo­ne – koja­rzo­ne z doraź­ną reak­cją na zim­ne lub zanie­czysz­czo­ne powie­trze, utoż­sa­mia­ne z nie­do­le­czo­nym prze­zię­bie­niem czy pale­niem papie­ro­sów.

Dole­gli­wo­ści wska­zu­ją­ce na ast­mę mogą się poja­wiać z róż­ną czę­sto­tli­wo­ścią — zarów­no kil­ka razy w cią­gu dnia jak i mie­sią­ca, z róż­nym nasi­le­niem. Nie­któ­rzy czu­ją się gorzej pod­czas aktyw­no­ści fizycz­nej, inni w nocy, ale do wizy­ty u leka­rza skła­nia dopie­ro wyraź­ne zaostrze­nie dusz­no­ści i inten­syw­ność kasz­lu.

Naj­ogól­niej, w codzien­nej prak­ty­ce, w zależ­no­ści od nasi­le­nia obja­wów wyróż­nia się ast­mę umiar­ko­wa­ną oraz ast­mę cięż­ką. Więk­szość leka­rzy bez tru­du roz­po­zna ast­mę, lecz dla jej potwier­dze­nia ruty­no­wo wyko­nu­je się bada­nie spi­ro­me­trycz­ne, oce­nia­ją­ce funk­cjo­no­wa­nie ukła­du odde­cho­we­go oraz w nie­któ­rych przy­pad­kach — testy pro­wo­ka­cyj­ne, wywo­łu­ją­ce napad ast­my przez odpo­wied­ni czyn­nik. W związ­ku z pan­de­mią COVID-19 – zgod­nie z naj­now­szy­mi zale­ce­nia­mi GINA z 30 mar­ca 2020 roku bada­nia spi­ro­me­trycz­ne nale­ży ogra­ni­czyć do tych napraw­dę nie­zbęd­nych⁷.

W sta­no­wi­sku, przy­ję­tym 31 mar­ca br. przez gru­pę eks­per­tów Pol­skie­go Towa­rzy­stwa Aler­go­lo­gicz­ne­go w spra­wie postę­po­wa­nia u cho­rych na ast­mę i cho­ro­by aler­gicz­ne w okre­sie pan­de­mii SARS-CoV‑2, wyli­czo­no pełen kata­log badań dia­gno­stycz­nych w aler­gii i ast­mie, któ­rych powszech­ne­go wyko­ny­wa­nia obec­nie się nie reko­men­du­je, a są to m.in.:

punk­to­we testy skór­ne (PTS),

testy śród­skór­ne (IDT),

testy płat­ko­we z aler­ge­na­mi kon­tak­to­wy­mi,

spi­ro­me­tria,

pro­wo­ka­cje z aler­ge­na­mi wziew­ny­mi (dooskrze­lo­we i dono­so­we),

pro­wo­ka­cje z lekam⁸.

Przy­po­mnij­my jed­nak, iż eks­per­ci GINA już we wszyst­kich poprzed­nich zale­ce­niach pod­kre­śla­li, że w kra­jach, gdzie dostęp do badań dia­gno­stycz­nych na co dzień jest trud­ny lub w prak­ty­ce wręcz nie­moż­li­wy, pod­sta­wą do wdro­że­nia lecze­nia musi być oce­na obja­wów, a słusz­ność dia­gno­zy zosta­nie potwier­dzo­na sku­tecz­no­ścią tera­pii – odczu­wal­nym zmniej­sze­niem dole­gli­wo­ści.

Lecze­nie ast­my na co dzień i w cza­sie pan­de­mii

Ast­ma jest cho­ro­bą nie­ule­czal­ną, lecz jej pra­wi­dło­wa tera­pia umoż­li­wia nor­mal­ne, w peł­ni aktyw­ne życie. Choć oczy­wi­ście, nie dziś, kie­dy w związ­ku z zagro­że­niem koro­na­wi­ru­sem nikt nie może żyć „nor­mal­nie”. Tera­pia ast­my umiar­ko­wa­nej i ast­my cięż­kiej, bez wzglę­du na obec­ną sytu­ację epi­de­micz­ną, musi być pro­wa­dzo­na zgod­nie ze stan­dar­da­mi.

Ast­mę umiar­ko­wa­ną i ast­mę cięż­ką w Pol­sce leczy się według aktu­ali­zo­wa­nych sys­te­ma­tycz­nie wytycz­nych GINA, któ­re w pię­cio­stop­nio­wej ska­li defi­niu­ją postę­po­wa­nie. Uka­za­ły się tak­że wska­zów­ki na czas pan­de­mii. Jed­nak naj­waż­niej­szych od 30 lat zmian w reko­men­da­cjach doko­na­no w kwiet­niu 2019 roku. W mar­cu br. zale­ce­nia te zosta­ły ponow­nie potwier­dzo­ne. Pod­sta­wo­we lecze­nie ast­my opie­ra się na dwóch gru­pach leków – lekach dzia­ła­ją­cych doraź­nie, czy­li roz­sze­rza­ją­cych oskrze­la i uła­twia­ją­cych oddy­cha­nie oraz na lekach o dzia­ła­niu prze­ciw­za­pal­nym – kon­tro­lu­ją­cych cho­ro­bę, wpły­wa­ją­cych na prze­wle­kły stan zapal­ny w dro­gach odde­cho­wych, któ­ry jest przy­czy­ną dole­gli­wo­ści. Są to głów­nie wziew­ne gli­ko­ko­ry­ko­ste­ro­idy (wGKS)^9. Pra­wi­dło­wa tera­pia inha­la­cyj­na wziew­ny­mi GKS popra­wia jakość życia, zapo­bie­ga zaostrze­niom cho­ro­by, nasi­le­niu obja­wów, czy­li dziś może tak­że chro­nić przed zaka­że­niem COVID-19. Pacjen­ci mają jed­nak skłon­ność do czę­ste­go sto­so­wa­nia krót­ko dzia­ła­ją­cych leków „doraź­nych” z gru­py beta2-mime­ty­ków (SABA), któ­re szyb­ko łago­dzą obja­wy. Leki te wcze­śniej wska­zy­wa­no jako te, któ­re nale­ży poda­wać w pierw­szej kolej­no­ści, ale w naj­now­szych wytycz­nych uzna­no je jedy­nie za alter­na­ty­wę. Bada­nia dowio­dły, iż ich nad­uży­wa­nie pro­wa­dzi do postę­pu cho­ro­by, zwięk­sza ryzy­ko zaostrzeń, bowiem nie redu­ku­ją sta­nu zapal­ne­go w dro­gach odde­cho­wych. Obec­nie GINA zale­ca sto­so­wa­nie małych dawek wziew­ne­go leku prze­ciw­za­pal­ne­go w połą­cze­niu z lekiem roz­sze­rza­ją­cym oskrze­la (wGKS z for­mo­te­ro­lem — lek z gru­py dłu­go dzia­ła­ją­cych beta2-mime­ty­ków LABA) jako pre­fe­ro­wa­ną meto­dę lecze­nia doraź­ne­go (prze­ciw dusz­no­ści) we wszyst­kich stop­niach inten­syw­no­ści tera­pii (GINA 1–5). W mar­cu 2020 eks­per­ci odnie­śli się tak­że do obec­nej sytu­acji, czy­li pan­de­mii COVID-19 i pogło­sek jako­by wziew­ne gli­ko­kor­ty­ko­ste­ro­idy mia­ły sprzy­jać zaka­że­niu koro­na­wi­ru­sem SARS-CoV‑2 i pogar­szać prze­bieg cho­ro­by. Ofi­cjal­ne sta­no­wi­sko, zgod­ne z opi­nią GINA, opu­bli­ko­wa­ło Pol­skie Towa­rzy­stwo Aler­go­lo­gicz­ne:

Wziew­ne gli­ko­kor­ty­ko­ste­ro­idy (wGKS) sta­no­wią pod­sta­wę prze­wle­kłe­go lecze­nia ast­my oskrze­lo­wej i w okre­sie epi­de­mii SARS-CoV‑2 powin­ny być sto­so­wa­ne u nie­za­ka­żo­nych, jak i zaka­żo­nych cho­rych na ast­mę według przy­ję­tych stan­dar­dów. Nie ma żad­nych danych wska­zu­ją­cych, aby wziew­ne gli­kor­ty­ko­ste­ro­idy mogły zwięk­szać podat­ność na infek­cje koro­na­wi­ru­so­we lub wpły­wać na prze­bieg infek­cji u osób zaka­żo­nych. Wręcz prze­ciw­nie, doświad­cze­nie zwią­za­ne z zaka­że­nia­mi wiru­so­wy­mi dróg odde­cho­wych inny­mi wiru­sa­mi wska­zu­je, że dobra kon­tro­la ast­my zwią­za­na z efek­tyw­nym lecze­niem wziew­ny­mi gli­ko­kor­ty­ko­ste­ro­ida­mi redu­ku­je ryzy­ko zaostrzeń zwią­za­nych naj­czę­ściej z infek­cja­mi wiru­so­wy­mi. Reduk­cja czy odsta­wie­nie wGKS może zatem skut­ko­wać utra­tą kon­tro­li ast­my i poten­cjal­nie zwięk­sze­niem podat­no­ści na infek­cję SARS-CoV‑2¹⁰

W związ­ku z pan­de­mią COVID-19 wpro­wa­dzo­no jed­nak pew­ne tak­że mniej korzyst­ne dla pacjen­tów zale­ce­nia – odra­dza się korzy­sta­nie z nebu­li­za­to­rów – urzą­dzeń, któ­re w wygod­niej­szy niż tra­dy­cyj­ne inha­la­to­ry spo­sób daw­ku­ją leki wziew­ne nawet u małych dzie­ci. Nebu­li­za­to­ry mogą sprzy­jać roz­prze­strze­nia­niu koro­na­wi­ru­sa, dla­te­go obec­nie odra­dza się ich sto­so­wa­nie.

W ast­mie cięż­kiej, czy­li w przy­pad­kach, gdy stan­dar­do­wo pro­wa­dzo­na tera­pia nawet mimo zwięk­sza­nia dawek leków nie daje efek­tu w posta­ci zmniej­sze­nia dole­gli­wo­ści, kie­dy dusz­ność czy ucisk w klat­ce pier­sio­wej są na tyle sil­ne i czę­ste, że wyma­ga­ją hospi­ta­li­za­cji, zale­ca­ną alter­na­ty­wą są nowo­cze­sne leki bio­lo­gicz­ne, w Pol­sce dostęp­ne w ramach pro­gra­mów leko­wych przy­ję­tych przez Mini­ster­stwo Zdro­wia. Resort zapew­nia, iż mimo pan­de­mii COVID-19 dostęp do nich musi być zagwa­ran­to­wa­ny. Moż­li­we musi być tak­że kwa­li­fi­ko­wa­nie do pro­gra­mów nowych pacjen­tów, zgod­nie z przy­ję­ty­mi kry­te­ria­mi.

Lecze­nie ast­my cięż­kiej bez zmian

Czę­stość ast­my cięż­kiej wyno­si wg GINA ok. 3,7% popu­la­cji wszyst­kich cho­rych¹¹. W Pol­sce jest to kil­ka tysię­cy osób. Przy tej posta­ci cho­ro­by cięż­kie dusz­no­ści sta­no­wią poważ­ne zagro­że­nie dla życia. Dla­te­go u nie­któ­rych pacjen­tów koniecz­ne jest tak­że sto­so­wa­nie doust­nych gli­ko­kor­ty­ko­ste­ro­idów, któ­rych prze­wle­kłe przyj­mo­wa­nie ma istot­ne dzia­ła­nia nie­po­żą­da­ne. W Pol­sce prze­wle­kle gli­ko­kor­ty­ko­ste­ro­idy sys­te­mo­we przyj­mu­je wg PTA ok. 5% pacjen­tów z ast­mą cięż­ką¹².

Jed­nak postęp medy­cy­ny tak­że tej gru­pie pacjen­tów dał moż­li­wość dobrej kon­tro­li ast­my, przy zmi­ni­ma­li­zo­wa­niu skut­ków ubocz­nych tera­pii. Alter­na­ty­wą są dostęp­ne od kil­ku lat w ramach pro­gra­mów leko­wych MZ inno­wa­cyj­ne leki bio­lo­gicz­ne, dzia­ła­ją­ce na mecha­ni­zmy powsta­wa­nia ast­my. Leki refun­do­wa­ne w tych pro­gra­mach nie są finan­so­wa­ne w ramach innych świad­czeń gwa­ran­to­wa­nych w Pol­sce. Do tera­pii pacjen­ci są kwa­li­fi­ko­wa­nia wg ści­słych i licz­nych kry­te­riów, z zasa­dy dość restryk­cyj­nych. Obec­nie w Pol­sce dostęp­ne jest lecze­nie ast­my cięż­kiej trze­ma leka­mi bio­lo­gicz­ny­mi – oma­li­zu­ma­bem, mepo­li­zu­ma­bem oraz – od listo­pa­da ub. roku tak­że ben­ra­li­zu­ma­bem.

Nie każ­da porad­nia w Pol­sce może jed­nak pro­wa­dzić pro­gra­my leko­we. Lecze­niem ast­my cięż­kiej z wyko­rzy­sta­niem leków bio­lo­gicz­nych zaj­mu­je się oko­ło 50 ośrod­ków zlo­ka­li­zo­wa­nych w każ­dym woje­wódz­twie.

Zgod­nie z komu­ni­ka­tem Mini­ster­stwa Zdro­wia, dostęp pacjen­tów do pro­gra­mów leko­wych musi być zapew­nio­ny. W przy­pad­ku prze­kształ­ce­nia dane­go ośrod­ka w pla­ców­kę cho­rób zakaź­nych, reko­men­du­je się doraź­ne prze­ję­cie pacjen­tów przez inny pod­miot lecz­ni­czy reali­zu­ją­cy dany pro­gram leko­wy¹².

Według zale­ceń GINA leki bio­lo­gicz­ne powin­ny być sto­so­wa­ne od razu, gdy nie spraw­dza się pod­sta­wo­wy sche­mat lecze­nia, bez się­ga­nia po doust­ne gli­ko­kor­ty­ko­ste­ro­idy. W Pol­sce warun­kiem kwa­li­fi­ka­cji do pro­gra­mu leko­we­go jest wcze­śniej­sze sto­so­wa­nie doust­nych GKS i potwier­dze­nie ich nie­sku­tecz­no­ści. Toteż z leków bio­lo­gicz­nych korzy­sta w naszym kra­ju ponad tysiąc osób, a zda­niem eks­per­tów powin­no korzy­stać kil­ka­na­ście tysię­cy.

Pro­ble­mem są jed­nak nie tyl­ko ostre kry­te­ria kwa­li­fi­ka­cji do pro­gra­mów, lecz tak­że wciąż jesz­cze zbyt mała wie­dza o tych moż­li­wo­ściach lecze­nia zarów­no wśród pacjen­tów, jak i wśród leka­rzy opie­ku­ją­cych się nimi na co dzień. Dla­te­go GINA rów­nież w swo­ich naj­now­szych wytycz­nych przy­po­mi­na, że dla cho­rych na cięż­ką postać ast­my „ist­nie­je szyb­ko roz­wi­ja­ją­cy się zestaw tera­pii bio­lo­gicz­nych, któ­re mogą znacz­nie zmniej­szyć cięż­kie zaostrze­nia i popra­wić jakość życia”.

Oczy­wi­ście, kwa­li­fi­ka­cja do pro­gra­mu leko­we­go w obec­nym cza­sie może być utrud­nio­na, choć nie jest nie­moż­li­wa. Pacjen­ci przyj­mu­ją­cy gli­kor­ty­ko­ste­ro­idy doust­ne nie powin­ni jed­nak z nich rezy­gno­wać, choć PTA zastrze­ga, iż:

Na chwi­lę obec­ną nie moż­na przed­sta­wić jed­no­znacz­ne­go sta­no­wi­ska co do poda­wa­nia GKS sys­te­mo­wych w trak­cie zaostrze­nia ast­my u cho­re­go z COVID-19. Choć Świa­to­wa Orga­ni­za­cja Zdro­wia (WHO) oraz Cen­trum Kon­tro­li Cho­rób USA (CDC) zale­ca­ją uni­ka­nie doust­nych GKS u cho­rych z COVID-19, są też donie­sie­nia wska­zu­ją­ce na korzyst­ny wpływ sys­te­mo­wych GKS na prze­bieg infek­cji SARS-CoV‑2 u osób hospi­ta­li­zo­wa­nych. Moż­na zatem przy­jąć, że u cho­rych na ast­mę bez obja­wów i potwier­dzo­nej infek­cji SARS-CoV‑2 dopusz­czal­ne jest w okre­sie zaostrze­nia cho­ro­by lecze­nie doust­ny­mi GKS¹³.

Naj­pierw wie­dza

GINA oraz towa­rzy­stwa nauko­we zaj­mu­ją­ce się ast­mą, m.in. Pol­skie Towa­rzy­stwo Aler­go­lo­gicz­ne, sta­le pod­kre­śla­ją, iż los cho­re­go na ast­mę leży przede wszyst­kim w jego wła­snych rękach. Prze­strze­ga­nie zale­ceń, przyj­mo­wa­nie leków zgod­nie z poda­nym przez leka­rza sche­ma­tem to pod­sta­wa dobrej kon­tro­li cho­ro­by i tym samym utrzy­my­wa­nia dobrej jako­ści życia. U pod­staw tego leży wie­dza, któ­rej nigdy za dużo. Obec­nie trud­no o czę­ste kon­sul­ta­cje, o infor­ma­cje z bez­po­śred­nich kon­tak­tów ze spe­cja­li­stą, jed­nak ich odpo­wied­nie zaso­by moż­na sta­le zna­leźć w Inter­ne­cie. Fil­my, mate­ria­ły edu­ka­cyj­ne publi­ku­je na swo­ich stro­nach tak­że Naro­do­wy Fun­dusz Zdro­wia. Jeśli cho­ry nauczy się jak brać pra­wi­dło­wo leki, dowie się, co robić w cza­sie zaostrzeń cho­ro­by, praw­do­po­dob­nie jego ast­ma będzie kon­tro­lo­wa­na, a on sam zado­wo­lo­ny z efek­tów lecze­nia. Jed­nak zarów­no GINA, jak i PTA pod­kre­śla­ją, iż każ­dy cho­ry na ast­mę powi­nien szcze­gól­nie w okre­sie pan­de­mii i kło­po­tów z dostę­pem do leka­rza dys­po­no­wać pla­nem postę­po­wa­nia zarów­no w sys­te­ma­tycz­nej kon­tro­li cho­ro­by, jak i na wypa­dek zaostrzeń. Wypo­sa­że­nie cho­re­go w taką instruk­cję powin­no nale­żeć do pro­wa­dzą­ce­go pacjen­ta leka­rza.

Mate­riał pra­so­wy przy­go­to­wa­ny przez Sto­wa­rzy­sze­nie Dzien­ni­ka­rze dla Zdro­wia w związ­ku ze Świa­to­wym Dniem Ast­my, 5 maja 2020, Quo vadis medi­ci­na? XXI edy­cja „Ast­ma w dobie epi­de­mii koro­na­wi­ru­sa”.