Czy czeka nas poważna epidemia grypy?

W sezo­nie gry­po­wym 2018/2019 zano­to­wa­no 4 491 879 zacho­ro­wań na gry­pę i cho­ro­by gry­po­po­dob­ne. 150 osób zmar­ło (trzy­krot­nie wię­cej niż w roku poprzed­nim), ponad 17 tysię­cy było z powo­du tej cho­ro­by hospi­ta­li­zo­wa­nych.

W dru­gim tygo­dniu listo­pa­da tego roku zano­to­wa­no już ponad 110 tysię­cy zacho­ro­wań i podej­rzeń zacho­ro­wań na gry­pę. Gry­pie i jej powi­kła­niom moż­na zapo­bie­gać. Nie­ste­ty, na pro­fi­lak­ty­kę decy­du­je się nie­ca­łe 4% Pola­ków.

Jak uwa­ża­ją eks­per­ci, licz­by doty­czą­ce zacho­ro­wań, zgo­nów oraz hospi­ta­li­za­cji z powo­du gry­py nie odpo­wia­da­ją do koń­ca praw­dzie: wie­le osób decy­du­je się na lecze­nie w domu, bez pomo­cy leka­rza, co może zwięk­szać moż­li­wość powsta­nia poważ­nych powi­kłań.

Zgo­ny, szcze­gól­nie osób star­szych, w okre­sie zimo­wym, mogą wyni­kać z zaostrze­nia cho­rób prze­wle­kłych, na przy­kład cho­rób ser­ca i być kon­se­kwen­cją zacho­row­nia na gry­pę. Zgon taki, nie będzie przy­pi­sa­ny gry­pie, choć ona jest pier­wot­ną przy­czy­ną śmie­ci.

Naj­częst­szym powi­kła­niem gry­py są: zapa­le­nie płuc, zapa­le­nie opon mózgo­wo- rdze­nio­wych, zapa­le­nie mózgu i rdze­nia krę­go­we­go.

Powi­kła­nia neu­ro­lo­gicz­ne znacz­nie czę­ściej zda­rza­ją się u dzie­ci, zaś powi­kła­nia zwią­za­ne z ukła­dem krą­że­nia – u doro­słych. Do tych powi­kłań moż­na zali­czyć na przy­kład zapa­le­nie mię­śnia ser­co­we­go, zawał ser­ca i wylew.

Ponie­waż wirus gry­py toru­je dro­gę bak­te­riom, po gry­pie, w cią­gu sied­miu dni, poja­wić się mogą zaka­że­nia bak­te­ryj­ne np. gron­kow­co­we lub pneu­mo­ko­ko­we.

Gry­pa nale­ży do cho­rób ukła­du odde­cho­we­go, choć w rze­czy­wi­sto­ści jest cho­ro­bą ogól­no­ustro­jo­wą – wyja­śnia prof. dr hab. n. med. Adam Ant­czak, Kie­row­nik Kli­ni­ki Pul­mo­no­lo­gii Ogól­nej i Onko­lo­gicz­nej, Uni­wer­sy­te­tu Medycz­ne­go w Łodzi. 

W przy­pad­ku gry­py obja­wy ogól­ne są domi­nu­ją­ce i naj­częst­szy z nich to wyso­ka, nagle wystę­pu­ją­ce gorącz­ka, się­ga­ją­ca nawet 39–40 stop­ni.

Obja­wy nie­ży­tu gar­dła, nosa i kaszel wystę­pu­ją dość rzad­ko i na ogół są ską­pe. Bez odpo­wied­nich badań labo­ra­to­ryj­nych nie moż­na odróż­nić gry­py od prze­zię­bie­nia, ale jeśli w sezo­nie zwięk­szo­nych zacho­ro­wań, czy­li od listo­pa­da do mar­ca, zja­wia się u leka­rza pacjent z wyso­ką gorącz­ką, złym samo­po­czu­ciem, ale nie­wiel­kim kata­rem, kasz­lem, to moż­na pra­wie na pew­no powie­dzieć, że jest to gry­pa i wów­czas nale­ży roz­po­znać tę cho­ro­bę i podać leki prze­ciw wiru­so­we. W przy­pad­ku wystą­pie­nia obja­wów naj­waż­niej­sze jest pozo­sta­nie w domu.

W przy­pad­ku obja­wów nie­na­si­lo­nych, kie­dy cho­ry nie jest oso­bą z gru­py ryzy­ka, czy­li na przy­kład senio­rem, kobie­tą w cią­ży, oso­bą z cho­ro­bą prze­wle­kłą, moż­na leczyć się w domu obja­wo­wo, pamię­ta­jąc jed­no­cze­śnie o odpo­wied­nim nawod­nie­niu – mówi w roz­mo­wie z por­ta­lem www.zaszczepsiewiedza.pl pro­fe­sor Ant­czak.

Sytu­acja jed­nak znacz­nie się kom­pli­ku­je, kie­dy obja­wy nasi­la­ją się, trwa­ją dłu­go lub docho­dzi do powi­kłań, któ­re mogą wystą­pić nawet u osób zdro­wych i mło­dych. W takiej sytu­acji koniecz­ne jest poda­nie leków prze­ciw­wi­ru­so­wych.

W Pol­sce dostęp­ny jest jeden taki pre­pa­rat, któ­ry ma za zada­nie przede wszyst­kim skró­cić cho­ro­bę, ale nale­ży go podać w cią­gu dwóch dni od wystą­pie­nia obja­wów. Dla­te­go znacz­nie sku­tecz­niej­szą meto­dą i jed­no­cze­śnie jed­ną pro­fi­lak­ty­ką gry­py są szcze­pie­nia ochron­ne. Nale­ży je odna­wiać co sezon, aby zapew­nić sobie odpo­wied­nią ochro­nę.

Szcze­pie­nie refun­do­wa­ne jest dostęp­ne dla osób powy­żej 65 roku życia.

Szcze­pion­ka chro­ni oso­bę zaszcze­pio­ną przede wszyst­kim przed powi­kła­nia­mi gry­py. Jeśli jed­nak nawet po szcze­pie­niu wystą­pi gry­pa, to ma ona znacz­nie łagod­niej­szy prze­bieg oraz, co naj­waż­niej­sze, pozwo­li unik­nąć groź­nych dla zdro­wia i życia powi­kłań.

Szcze­pie­nia prze­ciw gry­pie są bar­dzo bez­piecz­ne. Obja­wy ana­fi­lak­tycz­ne, o któ­re naj­czę­ściej pyta­ją pacjen­ci, wystę­pu­ją 1 raz na 1 320 000 zaszcze­pio­nych w ogó­le, w tym prze­ciw gry­pie.

Naj­częst­szy objaw nie­po­żą­da­ny to ból w miej­scu wstrzyk­nię­cia, cza­sem gorącz­ka – mówi pro­fe­sor Adam Ant­czak. Sama szcze­pion­ka nie może wywo­łać cho­ro­by, gdyż zawie­ra albo mar­twe­go wiru­sa, albo jego frag­men­ty.

Dostęp­na w Pol­sce szcze­pion­ka jest szcze­pion­ką czte­ro­wa­lent­ną, czy­li obej­mu­je 4 wiru­sy gry­py, któ­re, według ana­liz WHO, będą w danym sezo­nie wystę­po­wać na naszej pół­ku­li pół­noc­nej.

Od tego roku dzie­ci i mło­dzież od 3 do 18 roku życia mogą rów­nież otrzy­mać szcze­pion­kę dono­so­wą – ta jest szcze­pion­ką zawie­ra­ją­cą żywe­go osła­bio­ne­go wiru­sa (tzw. szcze­pio­na ate­nu­owa­na). Wbrew fał­szy­wym prze­ko­na­niom, grup osób któ­re nie mogą się szcze­pić jest napraw­dę bar­dzo mało.

Do bez­względ­nych prze­ciw­wska­zań nale­żą: rzad­ko wystę­pu­ją­ca ana­fi­lak­tycz­na nad­wraż­li­wość na biał­ko jaja kurze­go, anty­bio­ty­ki uży­wa­ne w pro­ce­sie pro­duk­cji lub inne skład­ni­ki szcze­pion­ki, ostre cho­ro­by gorącz­ko­we, ostre cho­ro­by o umiar­ko­wa­nym lub cięż­kim prze­bie­gu, bez wzglę­du na to, czy towa­rzy­szy im gorącz­ka, czy też nie, zespół Guil­la­in-Bar­ré stwier­dzo­ny w okre­sie 6 tygo­dni po poprzed­nim szcze­pie­niu prze­ciw gry­pie.

Jed­nak w każ­dym z wymie­nio­nych wyżej przy­pad­ków koniecz­na jest kon­sul­ta­cja z leka­rzem, gdyż może się oka­zać, że szcze­pie­nie prze­ciw gry­pie może oka­zać się potrzeb­ne, szcze­gól­nie jeśli w przy­pad­ku zacho­ro­wa­nia może dojść do groź­nych do życia powi­kłań zwią­za­nych z pogłę­bie­niem na przy­kład cho­ro­by prze­wle­kłej.

Wska­zań do szcze­pie­nia jest bar­dzo wie­le i naj­ła­twiej powie­dzieć, iż szcze­pić się powin­ni wszy­scy, oczy­wi­ście po kon­sul­ta­cji z leka­rzem lub pie­lę­gniar­ką, któ­rzy pomo­gą roz­wiać ewen­tu­al­ne wąt­pli­wo­ści oraz prze­pro­wa­dzi bada­nie wstęp­ne kwa­li­fi­ku­ją­ce do szcze­pie­nia.

Szcze­pie­nie prze­ciw gry­pie wska­za­ne jest dla kobiet pla­nu­ją­cych cią­żę oraz będą­cych w cią­ży, gdyż ewen­tu­al­ne zacho­ro­wa­nie może skoń­czyć się przed­wcze­snym poro­dem lub poro­nie­niem.

Szcze­pić powin­ni się przede wszyst­kim ludzie powy­żej 55 roku życia oraz zdro­we dzie­ci od ukoń­cze­nia 6 mie­sią­ca życia do 18 roku życia.

Oczy­wi­ste korzy­ści ze szcze­pie­nia odnio­są pra­cow­ni­cy ochro­ny zdro­wia, edu­ka­cji, han­dlu, poli­cjan­ci, woj­sko­wi, straż gra­nicz­na i pożar­na, pen­sjo­na­riu­sze domów pomo­cy spo­łecz­nej oraz innych tego typu pla­có­wek.

Dodat­ko­wo rów­nież oso­by pra­cu­ją­ce z senio­ra­mi (w tym wolon­ta­riu­sze) oraz oso­by mają­ce czę­sty kon­takt z dzieć­mi do 6 mie­sią­ca życia (tak­że człon­ko­wie rodzi­ny).

Jeśli w naj­bliż­szym oto­cze­niu znaj­du­ją się oso­by nie­mo­gą­ce się zaszcze­pić, wte­dy szcze­pie­nie rodzi­ny pozwa­la stwo­rzyć tak zwa­ną stra­te­gię koko­nu, czy­li ochro­ny oso­by nie­zasz­cze­pio­nej przed wiru­sem poprzez ogra­ni­cze­nie jego roz­prze­strze­nia­nia się.

Szcze­pie­nie prze­ciw gry­pie jest szcze­gól­nie waż­ne dla osób cier­pią­cych z powo­du cho­rób prze­wle­kłych, zarów­no dzie­ci, jaki i doro­słych, cho­ru­ją­cych na nie­wy­dol­ność ukła­du odde­cho­we­go, ast­mę oskrze­lo­wą, prze­wle­kłą obtu­ra­cyj­ną cho­ro­bę płuc, nie­wy­dol­ność ukła­du krą­że­nia, cho­ro­bę wień­co­wą (zwłasz­cza po prze­by­tym zawa­le ser­ca), nie­wy­dol­ność nerek, nawra­ca­ją­cy zespół ner­czy­co­wy, cho­ro­by wątro­by, cho­ro­by meta­bo­licz­ne, w tym cukrzy­cę, cho­ro­by neu­ro­lo­gicz­ne i neu­ro­ro­zwo­jo­we.

O tym szcze­pie­niu nie mogą zapo­mi­nać oso­by po trans­plan­ta­cji oraz o obni­żo­nej odpor­no­ści, cho­rzy na nowo­two­ry ukła­du krwio­twór­cze­go.

Na szcze­pie­nie nigdy nie jest za póź­no – przy­po­mi­na pro­fe­sor Adam Ant­czak. Moż­na się szcze­pić od wrze­śnia do kwiet­nia, ale ponie­waż wiru­sy gry­py zmie­nia­ją się co roku, koniecz­ne jest corocz­ne powta­rza­nie szcze­pie­nia. Tyl­ko wte­dy może­my mieć pew­ność, że uchro­ni­my się przed groź­ny­mi dla życia powi­kła­nia­mi i bar­dzo nie­przy­jem­ną, poważ­ną cho­ro­bą, jaką jest gry­pa.

„Zaszczep się wie­dzą” to akcja infor­ma­cyj­na i edu­ka­cyj­na pro­wa­dzo­na od 2015 roku przez Zwią­zek Pra­co­daw­ców Inno­wa­cyj­nych Firm Far­ma­ceu­tycz­nych INFARMA. Jest prze­wod­ni­kiem po wia­ry­god­nych i spraw­dzo­nych infor­ma­cjach doty­czą­cych szcze­pień.

Rze­tel­ne i spraw­dzo­ne infor­ma­cje na temat szcze­pień moż­na zna­leźć na stro­nie inter­ne­to­wej www.zaszczepsiewiedza.pl.

Oso­by sto­ją­ce przed decy­zją: „szcze­pić, czy nie szcze­pić?”, znaj­dą tu infor­ma­cje spraw­dzo­ne przez auto­ry­te­ty wspie­ra­ją­ce akcję. Są wśród nich uzna­ni eks­per­ci oraz insty­tu­cje od lat zaj­mu­ją­ce się wak­cy­no­lo­gią.

Akcję „Zaszczep się wie­dzą” wspie­ra­ją: Cen­trum Zdro­wia Dziec­ka, Fun­da­cja Roz­wo­ju Pedia­trii, Kra­jo­wy kon­sul­tant w dzie­dzi­nie neo­na­to­lo­gii, Naczel­na Rada Pie­lę­gnia­rek i Położ­nych, Pol­skie Towa­rzy­stwo Aler­go­lo­gicz­ne, Medi­co­ver Pol­ska, Pol­skie Towa­rzy­stwo Higie­nicz­ne, Naro­do­wy Insty­tut Zdro­wia Publicz­ne­go, Pol­ska Aka­de­mia Nauk, Pol­skie Towa­rzy­stwo Oświa­ty Zdro­wot­nej, Pol­skie Towa­rzy­stwo Pie­lę­gniar­skie, Kra­jo­wy kon­sul­tant w dzie­dzi­nie pedia­trii, Ogól­no­pol­ski Pro­gram Zwal­cza­nia Gry­py.