Ergonomia pracy biurowej okiem fizjoterapeuty
mgr Alicja Dauksz, fizjoterapeuta
W XXI wieku coraz częściej poruszany jest temat ergonomii pracy biurowej, czyli prawidłowego siedzenia na odpowiednio dobranym krześle oraz określonego ułożenia klawiatury i monitora na biurku. Większość pacjentów nie jest świadoma konsekwencji wynikających z długotrwałego przebywania w pozycji siedzącej.
Dzięki mięśniom budującym nasz organizm jesteśmy w stanie wykonywać różne czynności. Są one również przystosowane do podejmowania zarówno pracy dynamicznej wynikającej z przemieszczania się oraz pracy statycznej, która przebiega w warunkach bezruchu z jednocześnie występującym napięciem mięśni. Właśnie ta druga dominuje podczas siedzenia i niestety niesie za sobą wiele niekorzystnych konsekwencji takich jak:
silne zmęczenie pojawiające się szybciej niż po wysiłku dynamicznym, występujący dyskomfort, który często przeradza się w ból w napiętych mięśniach, negatywny wpływ na narządy, zaburzenia równowagi i upośledzenie wykonywania ruchów, wzrost ciśnienia tętniczego.
Do wyżej wymienionych objawów dochodzi z powodu zaburzenia ukrwienia mięśni, które powstaje przez ich wzmożony tonus. Napięty mięsień uciska na zaopatrujące go naczynia krwionośne, co automatycznie utrudnia w nich przepływ, a to z kolei zakłóca zarówno dostarczanie niezbędnych substancji odżywczych jak i odprowadzanie zbędnych produktów przemiany materii. Taki długotrwały stan może również doprowadzić do zaburzenia przewodnictwa nerwowego.
Analizując powyższy proces przyczynowo — skutkowy możemy stwierdzić, że nie tylko nieprawidłowa pozycja siedząca, ale już samo długotrwałe siedzenie jest dla nas szkodliwe. Dlatego pierwszą zasadą, o której powinniśmy pamiętać pracując przy biurku jest robienie pięciu minut przerwy średnio co godzinę.
Ergonomiczne miejsce pracy
Z punktu widzenia fizjoterapeuty najważniejszym elementem ergonomicznego miejsca pracy jest krzesło, ponieważ najczęstszym problem z jakim trafiają do nas pacjenci jest ból w odcinku lędźwiowo — krzyżowym kręgosłupa. Istotne jest, aby krzesło miało wyprofilowane oparcie zgodnie z krzywiznami kręgosłupa, co umożliwia ścisłe przyleganie pleców.
Dodatkowo powinno posiadać możliwość regulacji odchylenia i wysokości, tak aby w stawach kolanowych uzyskać 90 stopni zgięcia. Kolejnym elementem są kółka, które są niezbędne dla osób pracujących na kilku monitorach.
Nasz kręgosłup nie lubi ruchów rotacyjnych, dlatego za każdym razem zmieniając monitor na którym pracujemy powinniśmy się zwrócić w jego kierunku nie tylko głową czy tułowiem, ale całym ciałem wraz z naszym krzesłem, żeby znajdować się na przeciwko niego.
Ostatnim elementem krzesła są jego podłokietniki. Ich występowanie może nie wydawać się, aż takie istotne jednak umożliwiają rozluźnienie mięśni kończyn górnych, które utrzymywane w powietrzu musiałyby wykonywać ciężką pracę statyczną, której negatywne skutki zostały opisane wcześniej.
Podłokietniki powinny znajdować się na wysokości blatu biurka, co spowoduje, że przedramię ułożone na podparciu i dłoń na biurku będą tworzyć jedną płaszczyznę. W przypadku niedopilnowania tego aspektu dochodzić będzie do nieprawidłowego, kątowego ułożenia nadgarstka co może doprowadzić do wystąpienia zespołu cieśni nadgarstka. Jego głównymi objawami są drętwienia, mrowienia i ból nadgarstka oraz dłoni, szczególnie nasilające się w nocy.
Na występowanie zespołu cieśni nadgarstka ma również wpływ ułożenie klawiatury na biurku, która powinna znajdować się około 10 cm od jego krawędzi, tak abyśmy mogli swobodnie ułożyć i zmieścić nasze dłonie w tej przestrzeni.
Następnym elementem ergonomicznego miejsca pracy, na który trzeba zwrócić uwagę jest monitor. Powinien być umieszczony na wprost nas w odległości około 50 cm, a jego górna krawędź musi znajdować się minimalnie powyżej wysokości naszego wzroku.
Odległość od monitora może się wahać ze względu na nieskorygowane wady wzroku czy jakość widzenia, jednak osoba na nim pracująca musi widzieć na nim na tyle dobrze, aby nie wysuwać głowy w przód (tzw. protrakcja głowy).
Dodatkowo nieprawidłowa wysokość ustawienia monitora będzie wymuszała nadmierne zgięcie lub wyprost głowy. Niesie to znowu za sobą wiele konsekwencji zdrowotnych takich jak bóle ramion, bóle szyi, zawroty głowy czy migreny, a w zaawansowanych stanach nawet niedokrwienia mózgu.
Oprócz wymienionych elementów, należy również wspomnieć o podnóżku, odpowiednim oświetleniu, hałasie, czy stresie, które również wpływają na występowanie różnych objawów chorobowych.
Podsumowując, każdy pracownik biurowy, zatrudniony na pełen etat spędza przy swoim stanowisku pracy około 8 godzin godzin dziennie, co daje około 160 godzin w miesiącu i prawie 2000 godzin w roku. Przeliczając stanowi to ponad 20% naszego czasu.
Z tego powodu niewątpliwie organizacja, jak i samo miejsce pracy, powinny mieć dla nas duże znaczenie. Pamiętajmy, że właściwa pozycja ciała podczas pracy przy komputerze nie tylko zwiększa komfort pracy, ale może w dłuższym okresie czasu zapobiec wystąpieniu licznych dolegliwości.
