Depresja – przyczyna czy skutek otyłości

– Bada­nia dowo­dzą, że oty­łość i depre­sję łączą podob­ne bio­lo­gicz­ne mecha­ni­zmy: w przy­pad­ku obu zacho­dzą mię­dzy inny­mi zabu­rze­nia czyn­no­ści osi pod­wzgó­rze – przy­sad­ka – nad­ner­cza, czy­li ukła­du hor­mo­nal­ne­go, któ­ry jest naszym „cen­trum reago­wa­nia na stres”. W przy­pad­ku obu cho­rób zacho­dzą nie­pra­wi­dło­wo­ści ośrod­ko­we­go prze­kaź­nic­twa sero­to­ni­ner­gicz­ne­go, nora­dre­ner­gicz­ne­go i dopa­mi­ner­gicz­ne­go. Oty­łość oraz depre­sję łączą rów­nież wzor­ce współ­wy­stę­po­wa­nia z inny­mi scho­rze­nia­mi: zabu­rze­nia­mi jedze­nia (np. buli­mią), czy pew­ny­mi gru­pa­mi cho­rób soma­tycz­nych. U osób zma­ga­ją­cych się jed­no­cze­śnie z oty­ło­ścią i depre­sją czę­sto obser­wu­je się cho­ro­bę nie­do­krwien­ną ser­ca, nad­ci­śnie­nie tęt­ni­cze i cukrzy­cę typu 2. Do moje­go gabi­ne­tu nie­jed­no­krot­nie tra­fia­ją pacjen­ci, któ­rzy czu­ją potrze­bę kon­sul­ta­cji w spra­wach pozor­nie nie­zwią­za­nych z masą cia­ła, a potem w pro­ce­sie tera­pii oka­zu­je się, że sed­no tkwi wła­śnie w psy­chicz­nych i soma­tycz­nych powi­kła­niach oty­ło­ści – komen­tu­je Adrian­na Sobol, psy­cho­loż­ka zdro­wia i eks­pert­ka kam­pa­nii spo­łecz­nej „Poroz­ma­wiaj­my szcze­rze o oty­ło­ści”.

– Mię­dzy depre­sją a oty­ło­ścią wystę­pu­je smut­na ana­lo­gia wer­bal­nej agre­sji wobec cho­rych. Łączy je też głę­bo­ka ste­reo­ty­pi­za­cja. Cho­rym na depre­sję przy­pi­na się krzyw­dzą­cą „łat­kę” nie­prze­wi­dy­wal­nych, nie­po­rad­nych życio­wo, czy wyol­brzy­mia­ją­cych obja­wy. Oso­bom z oty­ło­ścią z kolei zarzu­ca się, że są leni­we, mniej inte­li­gent­ne, że brak im sil­nej woli, bo prze­cież wystar­czy „mniej jeść i wię­cej się ruszać”. Dzię­ki medy­cy­nie dziś wie­my, że to nie­praw­da. Nato­miast takie arbi­tral­ne sądy u obu grup cho­rych budu­ją tyl­ko poczu­cie wsty­du, odrzu­ce­nia, bez­rad­no­ści. Zarów­no oso­by z depre­sją, jak i oty­ło­ścią czu­ją się „nazna­czo­ne”, gor­sze, wyco­fu­ją się, nie podej­mu­ją lecze­nia, zosta­ją z cho­ro­bą same. Dla­te­go język, któ­rym mówi­my o cho­ro­bie, jakiej­kol­wiek, nie może być for­mą opre­sji, tu naszym spo­łecz­nym obo­wiąz­kiem jest empa­tia – pod­kre­śla Adrian­na Sobol.

– Kie­dy z wywia­du wyni­ka, że u cho­re­go jako pierw­sza poja­wi­ła się depre­sja, to się­ga­nie po wyso­ko­ener­ge­tycz­ne posił­ki czę­sto oka­zu­je for­mą reak­cji na obni­żo­ny nastrój. U czę­ści pacjen­tów oty­łość to z kolei sku­tek ubocz­ny sto­so­wa­nia koniecz­nych w depre­sji leków: np. trój­cy­klicz­nych leków prze­ciw­de­pre­syj­nych i inhi­bi­to­rów MAO. Nato­miast gdy wywiad wska­zu­je, że to oty­łość wystą­pi­ła jako pierw­sza, to widać, jak ryzy­ko roz­wo­ju depre­sji rosło wprost pro­por­cjo­nal­nie do tego, jak spa­da­ło u pacjen­ta poczu­cie wła­snej war­to­ści. Z cza­sem wyob­co­wa­nie i bez­sil­ność, któ­rych doświad­czał w związ­ku z wyglą­dem swo­je­go cia­ła, prze­no­si­ły się tak­że na inne sfe­ry życia: zawo­do­wą, rodzin­ną, odbie­ra­ły spraw­czość, powo­do­wa­ły wyco­fa­nie. Gdy doło­ży­my do tego dodat­ko­wy kata­li­za­tor, jakim jest spo­łecz­na agre­sja i styg­ma­ty­za­cja, ryzy­ko depre­sji jest już ogrom­ne – doda­je Adrian­na Sobol.

– To depre­sja sil­nie uwa­run­ko­wa­na doświad­cze­niem oty­ło­ści i nie­ja­ko z nią „sprzę­żo­na”. Obser­wu­je­my na przy­kład oso­by, któ­re w pro­ce­sie lecze­nia zmniej­sza­ją masę cia­ła i wraz z tym, zmniej­sza się u nich nasi­le­nie obja­wów depre­syj­nych. To tyl­ko dowód na to, że czło­wiek jest cało­ścią i tak powi­nien być leczo­ny. Wszyst­kie zabu­rze­nia – odży­wia­nia, nastro­ju i gospo­dar­ki meta­bo­licz­nej się ze sobą wią­żą. Dla­te­go w takich przy­pad­kach nie­zmier­nie waż­na jest opie­ka całych zespo­łów tera­peu­tycz­nych: leka­rza, psy­cho­te­ra­peu­ty, psy­chia­try, die­te­ty­ka, a czę­sto rów­nież fizjo­te­ra­peu­ty – pod­su­mo­wu­je Adrian­na Sobol.