Kalendarz szczepień

dr n. med. Moni­ka Wan­ke-Rytt, pedia­tra

Kalen­darz szcze­pień jest doku­men­tem porząd­ku­ją­cym kwe­stie wie­ku i zakres wyko­ny­wa­nych szcze­pień u dzie­ci, uwzględ­nia­ją­cym szcze­pie­nia obo­wiąz­ko­we (bez­płat­ne) i zale­ca­ne (płat­ne).

W Pol­sce co roku kalen­darz jest uak­tu­al­nia­ny i dostęp­ny dla wszyst­kich do wglą­du na stro­nie inter­ne­to­wej np.: Głów­ne­go Inspek­to­ra­tu Sani­tar­ne­go.

W mia­rę moż­li­wo­ści finan­so­wych sys­te­mu ochro­ny zdro­wia, do obo­wią­zu­ją­ce­go w Pol­sce pro­gra­mu szcze­pień są wpro­wa­dza­ne zmia­ny pole­ga­ją­ce na stop­nio­wym prze­su­wa­niu szcze­pień z gru­py odpłat­nych do nie­od­płat­nych. Zarów­no szcze­pie­nia bez­płat­ne, jak i odpłat­ne, są bez­piecz­ne i sku­tecz­nie chro­nią przed zacho­ro­wa­niem. O ich umiesz­cze­niu w jed­nej z tych dwóch grup decy­du­ją takie czyn­ni­ki, jak: czę­stość wystę­po­wa­nia danej cho­ro­by, cięż­kość jej prze­bie­gu, kon­se­kwen­cje zacho­ro­wa­nia oraz powi­kła­nia, a tak­że koszt pro­gra­mu powszech­ne­go szcze­pie­nia dzie­ci i moż­li­wo­ści budże­tu pań­stwa.

Kalen­da­rze szcze­pień pomię­dzy kra­ja­mi Unii Euro­pej­skiej róż­nią się mię­dzy sobą. Nie­któ­re szcze­pie­nia płat­ne w Pol­sce, są bez­płat­ne w innych kra­jach.

W Euro­pie funk­cjo­nu­ją róż­ne for­my obo­wiąz­ko­wo­ści szcze­pień a poziom wyszcze­pial­no­ści bar­dzo czę­sto zale­ży od świa­do­mo­ści proz­dro­wot­nej w spo­łe­czeń­stwie. W kra­jach takich jak Bel­gia czy Fin­lan­dia pomi­mo bra­ku obo­wiąz­ko­wo­ści szcze­pień, wskaź­nik wyszcze­pial­no­ści jest bar­dzo wyso­ki. W innych kra­jach (w tym Pol­sce) poziom wyszcze­pial­no­ści jest wyso­ki dzię­ki obo­wiąz­ko­wym szcze­pie­niom.

W aktu­al­nej sytu­acji epi­de­mio­lo­gicz­nej na świe­cie wie­le kra­jów, w któ­rych dotych­czas szcze­pie­nia nie były obo­wiąz­ko­we a poziom wyszcze­pial­no­ści spa­da, rząd posta­no­wił wpro­wa­dzić listę szcze­pień obo­wiąz­ko­wych (np. Wło­chy).

Aktu­al­nie w Pol­sce w kalen­da­rzu szcze­pień obo­wiąz­ko­wych znaj­du­ją się szcze­pie­nia prze­ciw­ko: gruź­li­cy, wiru­so­we­mu zapa­le­niu wątro­by typu B, zaka­że­niom pałecz­ką hemo­fil­ną typ b (Hib), krztu­ś­co­wi, bło­ni­cy, tęż­co­wi, polio, pneu­mo­ko­kom, odrze, świn­ce i różycz­ce.

Nadal nie­obo­wiąz­ko­we i odpłat­ne pozo­sta­ją szcze­pie­nia prze­ciw­ko ospie wietrz­nej czy zaka­że­niom menin­go­ko­ko­wym i rota­wi­ru­so­wym. W wie­lu kra­jach euro­pej­skich szcze­pion­ki te są finan­so­wa­ne przez pań­stwo.

Rodzi­ce po roz­mo­wie z leka­rzem mogą zade­cy­do­wać o spo­so­bie reali­za­cji kalen­da­rza szcze­pień u swo­je­go dziec­ka. Do wybo­ru są 3 moż­li­wo­ści: szcze­pion­ki bez­płat­ne oraz szcze­pie­nia wyko­na­ne szcze­pion­ka­mi wyso­ce sko­ja­rzo­ny­mi: 5w1 lub 6w1.

W przy­pad­ku szcze­pio­nek wyso­ce sko­ja­rzo­nych kalen­darz szcze­pień może być zre­ali­zo­wa­ny przy zasto­so­wa­niu mniej­szej ilo­ści zastrzy­ków. Dla przy­kła­du na pierw­szej wizy­cie szcze­pien­nej powin­ni­śmy wyko­nać u dziec­ka szcze­pie­nie prze­ciw­ko bło­ni­cy, tęż­co­wi, krztu­ś­co­wi, polio, Hib, wzw B oraz pneu­mo­ko­kom. Może­my wyko­nać to sto­su­jąc szcze­pion­ki bez­płat­ne – 4 wkłu­cia lub przy zasto­so­wa­niu szcze­pion­ki 6w1 – 2 wkłu­cia.

Wyso­ce sko­ja­rzo­ne szcze­pion­ki wbrew obie­go­wej opi­nii są nowo­cze­sny­mi i bez­piecz­ny­mi szcze­pion­ka­mi, któ­rych sku­tecz­ność i bez­pie­czeń­stwo zosta­ło udo­wod­nio­ne w wie­lu bada­niach nauko­wych. Ze wzglę­du na mniej­szą zawar­tość anty­ge­nów, w porów­na­niu do tra­dy­cyj­nych szcze­pio­nek, są one wręcz bez­piecz­niej­sze.

Doty­czy to np. kom­po­nen­ty krztu­ś­co­wej. W szcze­pion­ce wyso­ce sko­ja­rzo­nej mamy for­mę bez­ko­mór­ko­wą nato­miast w kalen­da­rzu bez­płat­nym prze­wi­dzia­na jest szcze­pion­ka peł­no­ko­mór­ko­wa, któ­ra powo­du­je czę­ściej dzia­ła­nia nie­po­żą­da­ne takie jak np. nie­uko­jo­ny płacz. Dodat­ko­wą zale­tą szcze­pio­nek wyso­ce sko­ja­rzo­nych jest łatwość w dotrzy­ma­niu ter­mi­no­wo­ści kalen­da­rza. Nale­ży zazna­czyć, że oba kalen­da­rze, zarów­no bez­płat­ny jak i odpłat­ny, są sku­tecz­ne i bez­piecz­ne dla dziec­ka.

W dobie dostę­pu do róż­nej jako­ści wie­dzy medycz­nej i nie­me­dycz­nej doty­czą­cej szcze­pień, zro­zu­mia­łe jest nara­sta­nie u rodzi­ców nie­po­ko­ju zwią­za­ne­go z bez­pie­czeń­stwem i zasad­no­ścią szcze­pień u dzie­ci.

Musi­my jed­nak pamię­tać, że to wła­śnie dzię­ki szcze­pion­kom nie widzi­my dzi­siaj w naj­bliż­szym oto­cze­niu cho­rób takich jak polio czy bło­ni­ca, obie obar­czo­ne dużą ilo­ścią powi­kłań, w tym śmier­cią, u cho­ru­ją­cych. Jaki wpływ na wystę­po­wa­nie zapo­mnia­nych cho­rób ma nie­prze­strze­ga­nie kalen­da­rza szcze­pień moż­na zauwa­żyć na przy­kła­dzie odry, któ­ra w wie­lu kra­jach sta­no­wi teraz real­ne zagro­że­nie.