ONKOLOGIA W PANDEMII

Przed nami okres jesien­no-zimo­wy i zwią­za­na z nim fala zacho­ro­wań na infek­cje ukła­du odde­cho­we­go, w tym na COVID-19. Sys­te­ma­tycz­ny wzrost nowych zaka­żeń koro­na­wi­ru­sem SARS-CoV‑2 obser­wo­wa­ny jest w Euro­pie i w Pol­sce już od kil­ku tygo­dni. Ta tak zwa­na dru­ga fala epi­de­mii może ponow­nie wzmóc oba­wy pacjen­tów onko­lo­gicz­nych przed kon­tak­tem z pla­ców­ka­mi ochro­ny zdro­wia. Jed­nak wszy­scy eks­per­ci jed­no­gło­śnie ape­lu­ją, żeby nie odra­czać dia­gno­sty­ki i lecze­nia prze­ciw­no­wo­two­ro­we­go, a tak­że kon­ty­nu­ować roz­po­czę­te już tera­pie, bo zanie­cha­nie tych dzia­łań może być groź­niej­sze w skut­kach niż pan­de­mia COVID-19.

Cho­ro­by nowo­two­ro­we są dru­gą – po cho­ro­bach ser­co­wo-naczy­nio­wych – przy­czy­ną zgo­nów w Pol­sce. Z ich powo­du umie­ra, wg danych Kra­jo­we­go Reje­stru Nowo­two­rów, co roku ponad 100 tysię­cy Pola­ków, co sta­no­wi oko­ło 25 proc. wszyst­kich zgo­nów w naszym kra­ju. Tym­cza­sem wcze­śnie roz­po­zna­na i wła­ści­wie leczo­na cho­ro­ba nowo­two­ro­wa coraz czę­ściej może zostać poko­na­na. Nie­ste­ty, eks­per­ci od lat alar­mu­ją, że w Pol­sce nowo­two­ry są roz­po­zna­wa­ne zbyt póź­no, co prze­kła­da się na nie­sa­tys­fak­cjo­nu­ją­cą sku­tecz­ność lecze­nia i wyż­szą śmier­tel­ność niż w innych kra­jach Euro­py. Obec­nie, pro­blem ten nasi­lił się, bo z powo­du oba­wy przed zara­że­niem koro­na­wi­ru­sem, część pacjen­tów uni­ka kon­tak­tu z leka­rza­mi, nie zgła­sza się na bada­nia pro­fi­lak­tycz­ne, nie podej­mu­je dia­gno­sty­ki. W nie­któ­rych rejo­nach utrud­nio­ny był, a cza­sa­mi nadal jest, kon­takt z leka­rza­mi. Raport „Onko­lo­gia w dobie COVID 19”, przy­go­to­wa­ny przez Fun­da­cję Onko­lo­gia 2025, poka­zu­je, że w kwiet­niu i w maju 2020 w woje­wódz­twach ślą­skim, mazo­wiec­kim i war­miń­sko – mazur­skim licz­ba wyko­ny­wa­nych mam­mo­gra­fii spa­dła o ponad 90 proc., a cyto­lo­gii o 85–95 proc.. Sza­cu­je się, że pra­wie poło­wa pacjen­tów tra­fi­ła lub tra­fi na pierw­sze wizy­ty do onko­lo­ga, chi­rur­ga onko­lo­gicz­ne­go lub radio­te­ra­peu­ty póź­niej niż powin­na. Zda­niem eks­per­tów sytu­acja taka może mieć kata­stro­fal­ne skut­ki i licz­ba zgo­nów z powo­du cho­rób nowo­two­ro­wych może wzro­snąć – w związ­ku z epi­de­mią COVID-19 – nawet o 20 proc.

Podob­ne nie­po­ko­ją­ce dane pły­ną z Naro­do­we­go Fun­du­szu Zdro­wia. Ze sta­ty­styk NFZ wyni­ka, że w okre­sie od 1 stycz­nia do 11 wrze­śnia 2020 roku zosta­ło wyda­nych o 16.300 kart DiLO (Dia­gno­sty­ki i Lecze­nia Onko­lo­gicz­ne­go) mniej niż w ana­lo­gicz­nym okre­sie roku 2019 (spa­dek o oko­ło 25 proc.). Potwier­dza to, że pacjen­ci mają utrud­nio­ny dostęp do leka­rzy pod­sta­wo­wej opie­ki zdro­wot­nej lub sami rezy­gnu­ją z dia­gno­sty­ki. „Ape­lu­je­my do cho­rych, aby nie cze­ka­li na koniec pan­de­mii, ponie­waż rak nie cze­ka. Dia­gno­sty­ki i lecze­nia nowo­two­rów nie moż­na odkła­dać na póź­niej. Opóź­nie­nie roz­po­zna­nia i roz­po­czę­cia tera­pii pogar­sza szan­sę wyle­cze­nia” – mówi prof. Adam Maciej­czyk, dyrek­tor naczel­ny Dol­no­ślą­skie­go Cen­trum Onko­lo­gii we Wro­cła­wiu, pre­zes Pol­skie­go Towa­rzy­stwa Onko­lo­gicz­ne­go oraz czło­nek Gru­py Ste­ru­ją­cej All.Can Pol­ska.

„Hasło „Zostań w domu” nie doty­czy osób z obja­wa­mi mogą­cy­mi mieć zwią­zek z nowo­two­rem oraz cho­rych w cza­sie lecze­nia prze­ciw­no­wo­two­ro­we­go. W cho­ro­bach nowo­two­ro­wych czas ma ogrom­ne zna­cze­nie, dla­te­go prio­ry­te­tem jest utrzy­ma­nie dia­gno­sty­ki i tera­pii” – tłu­ma­czy prof. Maciej Krza­kow­ski, kon­sul­tant kra­jo­wy w dzie­dzi­nie onko­lo­gii kli­nicz­nej, kie­row­nik Kli­ni­ki Nowo­two­rów Płu­ca i Klat­ki Pier­sio­wej Naro­do­we­go Insty­tu­tu Onko­lo­gii-Insty­tu­tu im. Marii Skło­dow­skiej-Curie w War­sza­wie-Pań­stwo­we­go Insty­tu­tu Badaw­cze­go, czło­nek Pre­zy­dium All.Can Pol­ska.

„Pamię­taj­my, że per­so­nel pla­có­wek onko­lo­gicz­nych dokła­da wszel­kich sta­rań, aby zapew­nić pacjen­tom jak naj­więk­sze bez­pie­czeń­stwo. W związ­ku z pan­de­mią Mini­ster­stwo Zdro­wia wpro­wa­dzi­ło sys­tem tele­po­rad, któ­re w nie­któ­rych przy­pad­kach, rów­nież w kon­sul­ta­cji cho­rych onko­lo­gicz­nie są przy­dat­ne. Pod­czas kon­sul­ta­cji tele­fo­nicz­nej pacjent może poroz­ma­wiać z leka­rzem o nie­po­ko­ją­cych go obja­wach oraz uzy­skać wska­zów­ki co do dal­sze­go postę­po­wa­nia. Powró­ci­ły rów­nież bada­nia pro­fi­lak­tycz­ne, do któ­rych gorą­co zachę­ca­my” – doda­je prof. Piotr Rut­kow­ski, kie­row­nik Kli­ni­ki Nowo­two­rów Tka­nek Mięk­kich, Kości i Czer­nia­ków Naro­do­we­go Insty­tu­tu Onko­lo­gii im. Marii Skło­dow­skiej-Curie — Pań­stwo­we­go Insty­tu­tu Badaw­cze­go w War­sza­wie, , czło­nek Pre­zy­dium All.Can Pol­ska.

Zgod­nie z reko­men­da­cja­mi Pol­skie­go Towa­rzy­stwa Onko­lo­gicz­ne­go, wszyst­kie pla­ców­ki onko­lo­gicz­ne wpro­wa­dzi­ły szcze­gól­ne zasa­dy i środ­ki ostroż­no­ści: pomiar tem­pe­ra­tu­ry cia­ła wyko­ny­wa­ny wszyst­kim wcho­dzą­cym (zarów­no pacjen­tom jak i per­so­ne­lo­wi medycz­ne­mu), przej­ścia przez spe­cjal­ne ślu­zy, skra­ca­nie cza­su poby­tu w pla­ców­ce i hospi­ta­li­za­cji do nie­zbęd­ne­go mini­mum, zna­czą­ce ogra­ni­cze­nie odwie­dzin i poby­tu w pla­ców­kach osób towa­rzy­szą­cych pacjen­tom.

„Cho­ro­bę nowo­two­ro­wą trze­ba leczyć, nie wol­no cze­kać! Pacjen­ci nie mają świa­do­mo­ści, że do onko­lo­ga moż­na udać się bez skie­ro­wa­nia. Fakt, że tak moc­no spa­dła licz­ba wyko­ny­wa­nych badań dia­gno­stycz­nych jest bar­dzo nie­po­ko­ją­cy. Chcia­ła­bym pod­kre­ślić, że ośrod­ki onko­lo­gicz­ne funk­cjo­nu­ją nie­prze­rwa­nie i cze­ka­ją na cho­rych, a w chwi­li obec­nej obser­wu­je­my nawet skró­ce­nie kole­jek na przy­kład. do badań obra­zo­wych. War­to zauwa­żyć, że spa­dek zgła­szal­no­ści do ośrod­ków onko­lo­gicz­nych nie wyni­ka jedy­nie z winy pacjen­tów — z nie­któ­rych regio­nów Pol­ski otrzy­mu­je­my od pacjen­tów infor­ma­cje o utrud­nio­nym dostę­pie do leka­rza pierw­sze­go kon­tak­tu i innych spe­cja­li­za­cji, ale tak­że do nie­któ­rych pro­ce­dur dia­gno­stycz­nych. Per­so­nel pla­có­wek medycz­nych dokła­da wszel­kich sta­rań, aby dia­gno­sty­ka i lecze­nie w cza­sie epi­de­mii były bez­piecz­ne i aby pacjen­ci nie byli nara­że­ni na kon­takt z koro­na­wi­ru­sem.” – pod­kre­śla Anna Kupiec­ka, pre­zes Fun­da­cji Onko­ca­fe — Razem Lepiej, prze­wod­ni­czą­ca Pre­zy­dium All.Can Pol­ska.

„Pomi­mo trud­no­ści, z któ­ry­mi spo­ty­ka­ją się obec­nie pacjen­ci chcą­cy umó­wić się na bada­nia – nie nale­ży się znie­chę­cać, tyl­ko szu­kać miej­sca, w któ­rym czas na jego reali­za­cję będzie jak naj­krót­szy” – pod­kre­śla Szy­mon Chro­stow­ski, pre­zes Fun­da­cji Wygraj­my Zdro­wie, czło­nek Pre­zy­dium All.Can Pol­ska. „W poszu­ki­wa­niu infor­ma­cji war­to sko­rzy­stać z cało­do­bo­wej info­li­nii NFZ i Rzecz­ni­ka Praw Pacjen­ta, któ­ra dzia­ła pod nume­rem 800–190-590, gdzie moż­na uzy­skać infor­ma­cje m.in. o loka­li­za­cji naj­bliż­sze­go szpi­ta­la oraz naj­szyb­szym dostę­pie do wybra­ne­go świad­cze­nia. Pod tym nume­rem moż­na też zgła­szać wszel­kie nie­pra­wi­dło­wo­ści w dzia­ła­niu pla­có­wek. Dodat­ko­wo infor­ma­cje na temat pro­gra­mów pro­fi­lak­ty­ki onko­lo­gicz­nej moż­na zna­leźć na stro­nie Mini­ster­stwa Zdro­wia: www.mz.gov.pl oraz www.pacjent.gov.pl. Infor­ma­cje o adre­sach, loka­li­za­cjach, tele­fo­nach i godzi­nach otwar­cia pla­có­wek, któ­re reali­zu­ją bada­nia w ramach pro­gra­mów pro­fi­lak­ty­ki moż­na zna­leźć na stro­nie Zin­te­gro­wa­ne­go Infor­ma­to­ra Pacjen­ta” – doda­je Szy­mon Chro­stow­ski.

Reko­men­da­cje Pol­skie­go Towa­rzy­stwa Onko­lo­gicz­ne­go dla pacjen­tów onko­lo­gicz­nych są dostęp­ne na stro­nie PTO: https://pto.med.pl/zalecenia-i-rekomendacje-pto-dla-pacjentow-onkologicznych-i-placowek-onkologicznych-w-zwiazku‑z

Wykaz pal­có­wek onko­lo­gicz­nych znaj­du­je się na stro­nie: www.ptp.med.pl/wykaz-centrow-onkologii

All.Can to Pol­ska to część mię­dzy­na­ro­do­wej ini­cja­ty­wy, któ­rej celem jest zwró­ce­nie uwa­gi opi­nii publicz­nej oraz decy­den­tów poli­tycz­nych na koniecz­ność popra­wy efek­tyw­no­ści i sta­bil­no­ści opie­ki onko­lo­gicz­nej oraz sytu­acji pacjen­tów poprzez efek­tyw­ne wyko­rzy­sta­nie dostęp­nych zaso­bów finan­so­wych http://all-can.pl

Zapra­sza­my do śle­dze­nia pro­fi­li na Face­bo­ok i Twit­ter.