Skóra stanowi odzwierciedlenie ogólnego stanu naszego zdrowia. O jakich chorobach mogą świadczyć zmiany skórne?

Skó­ra jest czę­sto pierw­szym narzą­dem, w obrę­bie któ­re­go moż­na obser­wo­wać obja­wy cho­rób ogól­no­ustro­jo­wych. Utrzy­mu­ją­ce się zmia­ny wypry­sko­we i barw­ni­ko­we, nie­ty­po­we obrzę­ki, nawra­ca­ją­ce zaczer­wie­nie­nie skó­ry czy świąd, mogą być symp­to­ma­mi róż­nych scho­rzeń – czę­sto łagod­nych, ale cza­sem rów­nież bar­dzo poważ­nych i groź­nych dla życia. Dla­te­go tak waż­ne jest, aby nie igno­ro­wać żad­nych nie­po­ko­ją­cych zmian i w razie wąt­pli­wo­ści skon­sul­to­wać się z leka­rzem. Może on zle­cić odpo­wied­nie bada­nia, któ­re wyklu­czą lub potwier­dzą obec­ność cho­ro­by. Czę­sto zda­rza się, że za pro­ble­ma­mi skór­ny­mi kry­ją się cho­ro­by rzad­kie, któ­re wcze­śnie zdia­gno­zo­wa­ne, są o wie­le łatwiej­sze do lecze­nia.

Zmia­ny skór­ne mogą mieć róż­ne przy­czy­ny, czę­sto nie­zwią­za­ne bez­po­śred­nio z cho­ro­ba­mi der­ma­to­lo­gicz­ny­mi. Mogą odzwier­cie­dlać nasz styl życia, ale tak­że być symp­to­mem róż­nych scho­rzeń, w tym cho­rób rzad­kich. Na przy­kład suchość i nad­mier­ne złusz­cza­nie się skó­ry czy świąd mogą wyni­kać z jej nie­wy­star­cza­ją­ce­go nawil­że­nia. To z kolei, ze wzglę­du na upo­śle­dze­nie barie­ry naskór­ko­wej, może pro­wa­dzić do poja­wia­nia się zmian wypry­sko­wych. Rów­nież zabu­rze­nia doty­czą­ce prze­wo­du pokar­mo­we­go: nie­to­le­ran­cje pokar­mo­we czy dys­bio­za jeli­to­wa mogą obja­wiać się w posta­ci pro­ble­mów skór­nych. Do poja­wia­nia się zmian wypry­sko­wych czy pokrzyw­ko­wych może rów­nież docho­dzić w zabu­rze­niach odpor­no­ści, zespo­łach auto­za­pal­nych i cho­ro­bach auto­im­mu­nol­go­icz­nych. Kie­dy powin­ni­śmy zacząć się nie­po­ko­ić?

— Zauwa­że­nie na skó­rze zmian, któ­re nie ustę­pu­ją, a cza­sem wręcz nasi­la­ją się mimo sto­so­wa­nia domo­wych spo­so­bów pie­lę­gna­cji, zde­cy­do­wa­nie powin­no wzbu­dzić naszą czuj­ność. O ile spo­ra­dycz­nie poja­wia­ją­cy się wyprysk może być reak­cją na aler­ge­ny czy wska­zy­wać na podraż­nie­nie skó­ry przez kosme­ty­ki, o tyle utrzy­mu­ją­ce się zaczer­wie­nie­nie, nawra­ca­ją­cy lub utrzy­mu­ją­cy się obrzęk, czy zmia­ny barw­ni­ko­we mogą sygna­li­zo­wać obec­ność poważ­niej­szych pro­ble­mów zdro­wot­nych. Waż­ne jest, aby nie baga­te­li­zo­wać tych sygna­łów, zwłasz­cza gdy towa­rzy­szą im inne nie­po­ko­ją­ce obja­wy, takie jak zmę­cze­nie, bóle sta­wów czy pro­ble­my tra­wien­ne. W takim przy­pad­ku kon­sul­ta­cja der­ma­to­lo­gicz­na, a poten­cjal­nie rów­nież dal­sze bada­nia spe­cja­li­stycz­ne, są nie­zbęd­ne. Tyl­ko odpo­wied­nia dia­gno­sty­ka może potwier­dzić przy­czy­nę zmian i wska­zać wła­ści­wy kie­ru­nek lecze­nia. Cho­dzi tutaj nie tyl­ko o cho­ro­by skó­ry, ale rów­nież o inne poważ­ne scho­rze­nia, któ­re mogą się kryć za tymi obja­wa­mi — komen­tu­je dr n. med. Alek­san­dra Kuchar­czyk z Fun­da­cji Saven­tic, poma­ga­ją­cej w bez­płat­nej dia­gno­sty­ce cho­rób rzad­kich.

Zmia­ny skór­ne mogą być wcze­sny­mi sygna­ła­mi ostrze­gaw­czy­mi poważ­nych scho­rzeń, czę­sto ogól­no­ustro­jo­wych. Na przy­kład rumie­nio­we zmia­ny doty­czą­ce dło­ni i pode­szwo­wej powierzch­ni stóp, czę­sto współ­wy­stę­pu­ją­ce z obec­no­ścią drob­nych wybro­czyn czy pającz­ków naczy­nio­wych, mogą suge­ro­wać pro­ble­my z wątro­bą, np. mar­skość. W przy­pad­ku poja­wie­nia się pającz­ków naczy­nio­wych na klat­ce pier­sio­wej i szyi zawsze zale­ca wyko­na­nie USG wątro­by. Z kolei rogo­wa­ce­nie ciem­ne, czy­li poja­wia­nie się w fał­dach, takich jak pachy czy pachwi­ny, plam o ciem­nym zabar­wie­niu, może być obja­wem insu­li­no­opor­no­ści, ale też wska­zy­wać na obec­ność raka żołąd­ka, płuc czy jelit. U kobiet obja­wy takie jak zacią­gnię­cie skó­ry pier­si, “skór­ka poma­rań­czy” czy owrzo­dze­nia mogą wska­zy­wać na raka pier­si.

– Nie nale­ży igno­ro­wać żad­nych prze­wle­kle utrzy­mu­ją­cych się zmian skór­nych. Mogą być one trud­ne do zdia­gno­zo­wa­nia, zwłasz­cza jeśli przy­czy­ną są cho­ro­by rzad­kie, o któ­rych leka­rze, ze wzglę­du na brak doświad­cze­nia w ich roz­po­zna­wa­niu, nie myślą tak czę­sto. Jed­nak cho­ciaż cza­sem posta­wie­nie pra­wi­dło­wej dia­gno­zy jest trud­ne, to trze­ba do tego dążyć, ponie­waż im wcze­śniej­sze roz­po­zna­nie i włą­cze­nie odpo­wied­nie­go postę­po­wa­nia tera­peu­tycz­ne­go, tym lep­sze efek­ty lecze­nia. W nie­któ­rych przy­pad­kach wła­ści­we roz­po­zna­nie decy­du­je nawet o życiu cho­rych — doda­je dr n. med. Alek­san­dra Kuchar­czyk z Fun­da­cji Saven­tic.

Do cho­rób, któ­re obja­wia­ją się zmia­na­mi skór­ny­mi, a ze wzglę­du na nie­spe­cy­ficz­ność obja­wów i czę­sto­tli­wość wystę­po­wa­nia mogą być trud­niej­sze w dia­gno­zie, nale­żą m.in.:

Cuta­ne­ous T‑cell Lym­pho­ma (CTCL) to nowo­twór z lim­fo­cy­tów T, peł­nią­cych klu­czo­wą rolę w ukła­dzie odpor­no­ści. Pierw­sze symp­to­my mogą przy­po­mi­nać powszech­ne pro­ble­my der­ma­to­lo­gicz­ne, takie jak wyprysk aler­gicz­ny czy łusz­czy­ca, co czę­sto opóź­nia wła­ści­wą dia­gno­zę. Wcze­sne roz­po­zna­nie tej cho­ro­by jest jed­nak kry­tycz­ne dla sku­tecz­no­ści lecze­nia. W tym przy­pad­ku nale­ży zwró­cić uwa­gę na upo­rczy­wie utrzy­mu­ją­ce się i nie­wy­star­cza­ją­co reagu­ją­ce na lecze­nie zmia­ny skór­ne, szcze­gól­nie jeśli są zwią­za­ne ze świą­dem czy owrzo­dze­nia­mi. W każ­dym takim przy­pad­ku koniecz­ne jest wyko­na­nie biop­sji skó­ry.

Wro­dzo­ne obrzę­ki naczy­nio­ru­cho­we (HAE – Here­di­ta­ry Angio­ede­ma) to rzad­ka cho­ro­ba, któ­ra cha­rak­te­ry­zu­je się powta­rza­ją­cy­mi się epi­zo­da­mi obrzę­ków, szcze­gól­nie w obrę­bie skó­ry, prze­wo­du pokar­mo­we­go i dróg odde­cho­wych. Cho­ciaż obja­wy skór­ne mogą wyda­wać się nie­win­ne, towa­rzy­szą­cy im ból brzu­cha i obrzę­ki doty­czą­ce oko­lic gar­dła i krta­ni, poten­cjal­nie pro­wa­dzą­ce do udu­sze­nia, wyma­ga­ją natych­mia­sto­wej inter­wen­cji medycz­nej. Zro­zu­mie­nie zwią­za­nych z tą cho­ro­ba zagro­żeń pozwa­la na szyb­szą reak­cję i zapo­bie­ga­nie sta­nom, któ­re poten­cjal­nie zagra­ża­ją życiu.

Cho­ro­ba Fabry’ego, gene­tycz­ne zabu­rze­nie meta­bo­licz­ne, rów­nież mani­fe­stu­je się na skó­rze, mię­dzy inny­mi poprzez sku­pi­ska punk­to­wa­tych, ciem­no­czer­wo­nych lub sinych zmian skór­nych (angio­ke­ra­to­ma) poja­wia­ją­cych się głów­nie na bio­drach i poślad­kach. Dodat­ko­wo oso­by z tą cho­ro­bą czę­sto zgła­sza­ją upo­śle­dze­nie poce­nia się, zmę­cze­nie, bóle neu­ro­pa­tycz­ne, ból w klat­ce pier­sio­wej wyni­ka­ją­cy z kar­dio­mio­pa­tii prze­ro­sto­wej, a tak­że pro­ble­my z ner­ka­mi pro­wa­dzą­ce czę­sto do ich nie­wy­dol­no­ści. Wła­ści­we roz­po­zna­nie opar­te na bada­niach gene­tycz­nych i odpo­wied­nio szyb­kie włą­cze­nie lecze­nia są klu­czo­we dla popra­wy jako­ści życia pacjen­tów.

Skó­ra może wie­le powie­dzieć o naszym zdro­wiu. Zmia­ny skór­ne, choć cza­sem nie­groź­ne, mogą też wska­zy­wać na poważ­ne cho­ro­by, w tym te rzad­ko spo­ty­ka­ne. Dla­te­go waż­ne jest, by nie lek­ce­wa­żyć żad­nych nie­po­ko­ją­cych obja­wów i w razie wąt­pli­wo­ści zasię­gnąć pora­dy leka­rza.