Sztuczna inteligencja uwrażliwia Polki na temat depresji poporodowej. Akcja edukacyjna „Alicja w krainie mam”

Ryzy­ko wystą­pie­nia depre­sji popo­ro­do­wej doty­czy aż 13 – 19%^[1] kobiet po poro­dzie. Sza­cu­je się, że nawet co dru­ga z nich nie zwra­ca się o pomoc do spe­cja­li­sty.^[2] Alar­mu­ją­ce dane wska­zu­ją na potrze­bę więk­szej świa­do­mo­ści spo­łecz­nej na temat tej cho­ro­by. Depre­sja popo­ro­do­wa wciąż pozo­sta­je tema­tem tabu, a jej obja­wy czę­sto są igno­ro­wa­ne zarów­no przez mamy, jak i ich oto­cze­nie. Fun­da­cja Zdro­we­go Postę­pu stwo­rzy­ła pro­fil na Insta­gra­mie „Ali­cja w kra­inie mam”, któ­ry pro­wa­dzo­ny jest przez mło­dą mamę – kobie­tę wyge­ne­ro­wa­ną przez sztucz­ną inte­li­gen­cję. Celem pro­jek­tu, któ­re­go mery­to­rycz­nym part­ne­rem jest Cen­trum Tera­pii Dia­log, jest edu­ka­cja kobiet i ich naj­bliż­sze­go oto­cze­nia na temat depre­sji popo­ro­do­wej i jej obja­wów. 

War­to wie­dzieć, że stan złe­go samo­po­czu­cia mło­dych mam, zna­ny jako “baby blu­es”, może trwać od oko­ło 2 do 5 dni po poro­dzie i zazwy­czaj ustę­pu­je po dwóch tygo­dniach. Jed­nak, gdy złe samo­po­czu­cie utrzy­mu­je się dłu­żej, może to wska­zy­wać na depre­sję popo­ro­do­wą, któ­ra naj­czę­ściej wystę­pu­je w cią­gu 4–8 tygo­dni po poro­dzie, ale obja­wy mogą poja­wić się nawet do roku po naro­dzi­nach dziec­ka. Depre­sja popo­ro­do­wa może dotknąć każ­dą kobie­tę w okre­sie popo­ro­do­wym, a jej przy­czy­ny są róż­no­rod­ne. Wpływ mogą mieć m.in. pre­dys­po­zy­cje gene­tycz­ne, zmia­ny hor­mo­nal­ne wystę­pu­ją­ce po poro­dzie, zmia­ny ryt­mu oko­ło­do­bo­we­go, cho­ro­by psy­chicz­ne wystę­pu­ją­ce przed cią­żą, poród z kom­pli­ka­cja­mi, oraz czyn­ni­ki psy­cho­spo­łecz­ne (np. nara­że­nie na sil­ny lub prze­wle­kły stres, nie­wy­star­cza­ją­ce wspar­cie spo­łecz­ne, pro­ble­my w natu­ral­nym kar­mie­niu).

ㄧ Kobie­ty doświad­cza­ją dużej pre­sji, by speł­nić ide­ał per­fek­cyj­nej mat­ki, któ­ry czę­sto jest nie­re­ali­stycz­ny. W prze­strze­ni publicz­nej spo­ty­ka­ją się z infor­ma­cja­mi, że macie­rzyń­stwo to wyłącz­nie źró­dło nie­usta­ją­ce­go szczę­ścia, a trud­no­ści zwią­za­ne z dobro­sta­nem psy­chicz­nym są „jedy­nie” efek­tem ubocz­nym zmian hor­mo­nal­nych i wkrót­ce same ustą­pią. Co wię­cej, ich stan nie­jed­no­krot­nie baga­te­li­zu­ją naj­bliż­sze im oso­by. To zja­wi­sko czę­sto pro­wa­dzi do  izo­la­cji i samot­no­ści u mło­dych mam ㄧ tłu­ma­czy dr Anna Nowak, lekar­ka spe­cja­list­ka psy­chia­tra, Kie­row­nicz­ka Porad­ni Zdro­wia Psy­chicz­ne­go w Cią­ży i Poło­gu w Cen­trum Tera­pii DIALOG w War­sza­wie. ㄧ Waż­ne jest, aby nie lek­ce­wa­żyć obja­wów depre­sji popo­ro­do­wej. Nie­le­czo­na depre­sja popo­ro­do­wa nie tyl­ko powo­du­je cier­pie­nie kobie­ty i jej bli­skich, ale wpły­wa też nega­tyw­nie na roz­wój i przy­szłość dziec­ka.

Co powin­no wzbu­dzić nie­po­kój?

Depre­sja popo­ro­do­wa to zło­żo­ny stan emo­cjo­nal­ny, któ­re­go obja­wy mogą być róż­no­rod­ne i cza­sa­mi trud­ne do roz­po­zna­nia. Sygna­ła­mi ostrze­gaw­czy­mi powin­ny być m.in.:

• obni­że­nie nastro­ju, prze­dłu­ża­ją­ce się uczu­cie smut­ku, płacz­li­wość
• zmę­cze­nie i osła­bie­nie,
• utra­ta poczu­cia wła­snej war­to­ści,
• bez­sen­ność nie­zwią­za­na z pro­ble­ma­mi ze snem dziec­ka  lub nad­mier­na sen­ność,
• zmia­ny w ape­ty­cie, któ­re mogą obja­wiać się zarów­no nad­mier­nym jedze­niem, jak i utra­tą ape­ty­tu,
• zabu­rze­nia kon­cen­tra­cji oraz trud­no­ści w podej­mo­wa­niu decy­zji,
• sta­ny lęko­we,
• poczu­cie winy, że jest się złą mat­ką,
• zamar­twia­nie się dziec­kiem (o jego zdro­wie, oba­wa przed pozo­sta­wa­niem z dziec­kiem samej w domu, lęk przed wyrzą­dze­niem krzyw­dy dziec­ku  skrzyw­dzi się dziec­ko) lub uczu­cie wro­go­ści wobec dziec­ka,
• poczu­cie, że nikt nie jest w sta­nie pomóc,
• sil­ne prze­ży­wa­nia zmian fizycz­nych,
• myśli samo­bój­cze.

W przy­pad­ku wystę­po­wa­nia obja­wów mogą­cych świad­czyć o depre­sji popo­ro­do­wej, nale­ży się zgło­sić do bez­po­śred­nio do psy­chia­try lub psy­cho­lo­ga, albo do leka­rza rodzin­ne­go, któ­ry prze­pro­wa­dzi wywiad, wyko­na bada­nia i wyklu­czy inne przy­czy­ny wystę­pu­ją­cych obja­wów,  a w razie potrze­by prze­kie­ru­je do psy­chia­try lub psy­cho­lo­ga, któ­rzy zapla­nu­ją dal­sze lecze­nie.

Sztucz­na inte­li­gen­cja wspie­ra edu­ka­cję o depre­sji popo­ro­do­wej

W obli­czu potrze­by uwraż­li­wie­nia spo­łe­czeń­stwa na kwe­stię depre­sji popo­ro­do­wej, Fun­da­cja Zdro­we­go Postę­pu zde­cy­do­wa­ła się na nie­kon­wen­cjo­nal­ne podej­ście do tema­tu. W ramach akcji edu­ka­cyj­nej powstał insta­gra­mo­wy pro­fil „Ali­cja w kra­inie mam”, któ­ry przed­sta­wia życie mło­dej mamy. Odbior­cy pro­fi­lu do tej pory nie wie­dzie­li jed­nak, że Ali­cja i jej rodzi­na zosta­li wyge­ne­ro­wa­ni przez sztucz­ną inte­li­gen­cję.

Począt­ko­wo kon­to @alic_jawkrainiemam nie róż­ni­ło się zna­czą­co od innych kont poświę­co­nych rodzi­ciel­stwu. Jed­nak­że, za pośred­nic­twem codzien­nych postów na temat opie­ki nad dziec­kiem, z bie­giem cza­su zaczę­ły się poja­wiać wąt­ki doty­czą­ce dobro­sta­nu psy­chicz­ne­go mamy  i obja­wów mogą­cych świad­czyć o depre­sji popo­ro­do­wej. Celem tych dzia­łań było uwraż­li­wie­nie spo­łe­czeń­stwa na temat obja­wów  tego scho­rze­nia psy­chicz­ne­go i uświa­do­mie­nie, że za – na pozór – ide­al­nym obra­zem macie­rzyń­stwa, może stać poważ­na cho­ro­ba.

Jak doda­je Jowi­ta Michal­ska, zało­ży­ciel­ka i pre­ze­ska Digi­tal Uni­ver­si­ty, sztucz­na inte­li­gen­cja coraz sku­tecz­niej może być wyko­rzy­sty­wa­na do edu­ka­cji na temat istot­nych pro­ble­mów spo­łecz­nych – Nowe tech­no­lo­gie sta­ły się nie­od­łącz­ną czę­ścią nasze­go życia codzien­ne­go, a sztucz­na inte­li­gen­cja jest jed­nym z naj­waż­niej­szych tren­dów kształ­tu­ją­cych naszą rze­czy­wi­stość. Wła­ści­we wyko­rzy­sta­nie AI daje nam ogrom­ne moż­li­wo­ści w dzia­ła­niach edu­ka­cyj­nych i pod­no­sze­niu świa­do­mo­ści spo­łe­czeń­stwa na temat waż­nych pro­ble­mów zdro­wot­nych, cze­go dosko­na­łym przy­kła­dem jest pro­fil „Ali­cja w kra­inie cza­rów”. Wyko­rzy­sta­ne narzę­dzie sztucz­nej inte­li­gen­cji do wyge­ne­ro­wa­nia Ali­cji i jej życia pozwo­li­ło na wykre­owa­nie na pozór ide­al­ne­go świa­ta macie­rzyń­stwa, nie­róż­nią­ce­go się czę­sto od typo­wych kont paren­tin­go­wych na Insta­gra­mie – pod­kre­śla Jowi­ta Michal­ska.

Na pro­fi­lu „Ali­cja w kra­inie mam” zosta­nie opu­bli­ko­wa­na seria tre­ści edu­ku­ją­cych na temat depre­sji popo­ro­do­wej i spo­so­bów jej lecze­nia, przy­go­to­wa­nych wspól­nie z eks­per­ta­mi. W ramach akcji został zre­ali­zo­wa­ny m.in. webi­nar i mate­ria­ły video stwo­rzo­ne przez dr. Annę  Nowak z Cen­trum Tera­pii Dia­log, part­ne­ra mery­to­rycz­ne­go pro­jek­tu. – Chce­my zbu­rzyć tabu wokół depre­sji popo­ro­do­wej i zachę­cić rodzi­ców do szu­ka­nia pomo­cy, gdy zauwa­żą u sie­bie lub swo­ich bli­skich obja­wy. Dzię­ki temu pro­jek­to­wi, mamy nadzie­ję, że wię­cej osób zro­zu­mie, że depre­sja popo­ro­do­wa to cho­ro­ba, któ­ra nie powin­na być baga­te­li­zo­wa­na i że ist­nie­ją ścież­ki lecze­nia i wspar­cia, któ­re mogą pomóc w powro­cie do zdro­wia psy­chicz­ne­go – doda­je dr Nowak.

O Fun­da­cji Zdro­we­go Postę­pu

Fun­da­cja Zdro­we­go Postę­pu powsta­ła w odpo­wie­dzi na nara­sta­ją­cy kry­zys w sys­te­mach zdro­wot­nych, wyni­ka­ją­cy ze ska­li wystę­po­wa­nia cho­rób cywi­li­za­cyj­nych, do któ­rych zali­cza się m.in. zabu­rze­nia psy­chicz­ne, cho­ro­by ser­co­wo — naczy­nio­we, nie­któ­re nowo­two­ry, cho­ro­bę oty­ło­ścio­wą, cukrzy­cę, cho­ro­by ukła­du pokar­mo­we­go czy odde­cho­we­go. Zespół Fun­da­cji posta­wił sobie za cel pro­wa­dze­nie dzia­łań edu­ka­cyj­nych, któ­re będą kształ­to­wać posta­wy spo­łe­czeń­stwa sprzy­ja­ją­ce pro­fi­lak­ty­ce cho­rób cywi­li­za­cyj­nych, a tak­że zachę­cać do regu­lar­nych badań dia­gno­stycz­nych i roz­po­czy­na­nia holi­stycz­nych tera­pii we wła­ści­wym cza­sie. Dowiedz się wię­cej: www.fundacjazdrowegopostepu.com

^[1]  But­t­ner M., O’Hara M.W., Wat­son D. The struc­tu­re of women’s mood in the ear­ly post­par­tum. Asses­sment 2012; 19: 247−256.

^[2] Mini­ster­stwo Zdro­wia, https://pacjent.gov.pl/jak-zyc-z-choroba/mloda-matka-w-depresji, data dostę­pu: 08.04.2024