Dlaczego witamina D jest niezbędna w prawidłowym rozwoju dziecka – mechanizmy powstawania oraz rola witaminy D
Dr n. med. Monika Wanke-Rytt
Klinika Pediatrii z Oddziałem Obserwacyjnym
Warszawski Uniwersytet Medyczny
Wstęp
Witamina D jest rozpuszczalną w tłuszczach witaminą niezbędną dla prawidłowego wzrostu i rozwoju człowieka. Ze względu na brak możliwości wytwarzania jej przez organizm w wystarczających ilościach, musi być dostarczana z zewnątrz. Szacuje się, że w Polsce prawie 90% populacji ma niedobory witaminy D. Cały czas trwają nowe badania oceniające jej rolę w organizmie, która już dawno wyszła poza zwykłe działanie zapobiegające osteoporozie.
Mechanizmy powstawania witaminy D
Znane są dwie postacie witaminy D: ergokalcyferol (witamina D2), syntetyzowany przez rośliny oraz cholekalcyferol (witamina D3), pochodzenia zwierzęcego.
Witamina D3, dzięki promieniowaniu UVB, syntetyzowana jest w skórze, a następnie transportowana do wątroby, gdzie przekształcana jest do aktywnej formy. Należy jednak pamiętać – ten sam zakres promieniowania jest równocześnie odpowiedzialny za oparzenia skóry, przyspieszenie procesów jej starzenia się oraz nowotworzenie. Dodatkowo, ilość wytworzonej w ten sposób witaminy D jest trudna do oszacowania, zależy przede wszystkim od powierzchni skóry wystawionej na słońce, a sam proces ulega zahamowaniu już po około 30 minutach ekspozycji. Przyjmuje się, że w Polsce synteza skórna jest efektywna od kwietnia do września, gdy nie ma zachmurzenia.
Rola witaminy D
-
Układ kostny: Najbardziej poznaną biologiczną rolą witaminy D jest jej udział w gospodarce wapniowo-fosforanowej. Witamina D bierze udział w powstaniu dojrzałych form komórek budujących kość, które uwalniają wapń do krwi. Skrajnym – na szczęście obecnie rzadko spotykanym powikłaniem niedoboru witaminy D – jest krzywica u dzieci i osteoporoza u dorosłych.
-
Cukrzyca: Dane epidemiologiczne od dawna sugerują związek pomiędzy ekspozycją na witaminę D w dzieciństwie a rozwojem insulinozależnej cukrzycy typu I oraz typu II. Brakuje nam jednak badań potwierdzających z dużą pewnością ten związek przyczynowo-skutkowy.
-
Nowotwory: Badania obserwacyjne przeprowadzone wśród ludzi wykazały zależność pomiędzy witaminą D a zmniejszeniem ryzyka zgonu z powodu nowotworu. Tłumaczy się to rolą jaką witamina D odgrywa w regulacji wzrostu i różnicowania komórek organizmu. Jednak żadne badanie nie potwierdziło roli witaminy D w zapobieganiu nowotworów.
-
Choroby układu krążenia: Wbrew przypuszczeniom nie udowodniono wpływu suplementacji witaminy D na występowanie chorób układu krążenia.
-
Depresja: Jedynie u osób z nasilonymi objawami depresji wykazano korzystny wpływ witaminy D. Jednak teza ta nie potwierdziła się w kolejnych badaniach.
-
Zapobieganie infekcjom dróg oddechowych: Nie wykazano wpływu witaminy D u dzieci na częstotliwość infekcji dróg oddechowych. Korzyści z suplementacji witaminy D potwierdzono jedynie u dzieci chorych na astmę, stwierdzając znamiennie rzadsze występowanie infekcji dróg oddechowych.
-
Atopowe zapalenie skóry: Mamy doniesienia o korzystnym wpływie suplementacji witaminy D na nasilone atopowe zapalenia skóry, jednak nadal potrzeba więcej badań potwierdzających te efekty.
Mimo wielu prowadzonych badań dotyczących korzystnego wpływu witaminy D na organizm, w kwestii działania na kości nadal możemy uznać tylko tyle, że witamina D jest niezbędna do funkcjonowania. Jej suplementacja zapobiega powstawaniu krzywicy oraz dba o to, żeby kości od dzieciństwa były silne i zdrowe. Zaniedbania we wczesnym dzieciństwie trudno jest nadrobić w wieku dorosłym, dlatego warto dbać o to od samego początku.