Światowy Miesiąc Świadomości Raka Płuca. Medycyna personalizowana: nowa era w diagnostyce i leczeniu raka płuca

– W listo­pa­dzie, któ­ry jest Świa­to­wym Mie­sią­cem Świa­do­mo­ści Raka Płu­ca, przy­po­mi­na­my o klu­czo­wej roli pro­fi­lak­ty­ki i wcze­snej dia­gno­zy. Rak płu­ca nazy­wa­ny jest „cichym zabój­cą”, bo może się roz­wi­jać lata­mi bez obja­wów lub dawać symp­to­my łatwe do zba­ga­te­li­zo­wa­nia .  Szcze­gól­ną czuj­ność onko­lo­gicz­ną powin­ny wyka­zy­wać oso­by, któ­re nale­żą do grup ryzy­ka – pod­kre­śla Anna Kupiec­ka, pre­ze­ska Fun­da­cji Onko­ca­fe – Razem Lepiej, ini­cja­tor­ka kam­pa­nii „Onko­po­moc­nik – wie­dza jest waż­na”.

Rak płu­ca od wie­lu lat zaj­mu­je nie­chlub­ną pozy­cję naj­częst­szej przy­czy­ny zgo­nów z powo­du nowo­two­rów. Każ­de­go roku dia­gno­zu­je się oko­ło 22 tys. nowych przy­pad­ków. Cho­ro­ba ta odpo­wia­da za 1/3 zgo­nów nowo­two­ro­wych u męż­czyzn i coraz czę­ściej doty­ka tak­że kobiet – licz­ba zgo­nów przez raka płu­ca prze­kro­czy­ła już licz­bę zgo­nów z powo­du raka piersi​.[1]

Wcze­sna dia­gno­sty­ka – czas na szyb­ką reak­cję

W począt­ko­wym sta­dium roz­wo­ju nowo­twór płu­ca nie powo­du­je żad­nych dole­gli­wo­ści. Z cza­sem mogą to być obja­wy, któ­re łatwo zba­ga­te­li­zo­wać, jak np. dłu­go­trwa­ły kaszel. Pod­sta­wo­wym bada­niem dia­gno­stycz­nym zale­ca­nym w przy­pad­ku podej­rze­nia tej cho­ro­by jest bada­nie rent­ge­now­skie klat­ki pier­sio­wej. – Prze­bieg kli­nicz­ny raka płu­ca jest bar­dzo pod­stęp­ny. Cho­ro­ba nie­kie­dy bar­dzo dłu­go roz­wi­ja się bez­ob­ja­wo­wo, a pierw­sze nie­po­ko­ją­ce symp­to­my są czę­sto zwią­za­ne z zaawan­so­wa­niem cho­ro­by i wystą­pie­niem odle­głych prze­rzu­tów do innych narzą­dów. Wcze­sne wykry­cie nowo­two­ru płuc to klucz do zwięk­sze­nia szans na sku­tecz­ne lecze­nie – tłu­ma­czy prof. dr hab. n. med. Dariusz M. Kowal­ski, onko­log kli­nicz­ny, Sekre­tarz Gene­ral­ny Pol­skiej Gru­py Raka Płu­ca, kie­row­nik Oddzia­łu Zacho­waw­cze­go Kli­ni­ki Nowo­two­rów Płu­ca i Klat­ki Pier­sio­wej Naro­do­we­go Insty­tu­tu Onko­lo­gii – Pań­stwo­we­go Insty­tu­tu Badaw­cze­go w War­sza­wie. – W zależ­no­ści od komó­rek nowo­two­ro­wych wyróż­nia się nie­drob­no­ko­mór­ko­we­go (NDRP) i drob­no­ko­mór­ko­we­go (DRP) raka płu­ca. Roko­wa­nia zale­żą od typu nowo­two­ru, od obec­no­ści zabu­rzeń mole­ku­lar­nych oraz sta­dium zaawan­so­wa­nia – doda­je.

– Do naj­częst­szych obja­wów raka płu­ca nale­żą: dłu­go­trwa­ły kaszel bądź zmia­ny jego cha­rak­te­ru, dusz­no­ści i świsz­czą­cy oddech, bóle w klat­ce pier­sio­wej, plu­cie krwią oraz zmę­cze­nie oraz utra­ta masy cia­ła. Gdy tyl­ko coś nas zanie­po­koi, nale­ży zgło­sić się do leka­rza
i wyko­nać rent­gen płuc lub tomo­gra­fię kom­pu­te­ro­wą – zwra­ca uwa­gę Anna Kupiec­ka, pre­ze­ska Fun­da­cji Onko­ca­fe.

W Pol­sce dostęp­ny jest Ogól­no­pol­ski Pro­gram Wcze­sne­go Wykry­wa­nia Raka Płu­ca, któ­ry obej­mu­je nisko­daw­ko­wą tomo­gra­fię kom­pu­te­ro­wą (NDTK). Jest on dedy­ko­wa­ny oso­bom star­szym, powy­żej 50. roku życia, któ­re przez wie­le lat pali­ły papie­ro­sy, ale tak­że oso­bom,
u któ­rych zacho­ro­wa­nia na raka płu­ca wystę­po­wa­ły w rodzi­nie czy oso­bom z cho­ro­ba­mi towa­rzy­szą­cy­mi, szcze­gól­nie z POChP.

Wię­cej infor­ma­cji moż­na zna­leźć pod lin­kiem: Pro­gram badań w kie­run­ku wykry­wa­nia raka płu­ca.

Nowo­cze­sne lecze­nie – per­so­na­li­za­cja tera­pii

W ostat­nich latach doszło do praw­dzi­wej rewo­lu­cji w kon­tek­ście dia­gno­sty­ki i lecze­nia raka płu­ca. Do nie­daw­na, aby zakwa­li­fi­ko­wać pacjen­ta do lecze­nia, wyko­ny­wa­no bada­nia histo­pa­to­lo­gicz­ne. Obec­nie sto­so­wa­ne są bar­dziej zaawan­so­wa­ne bada­nia mole­ku­lar­ne, któ­re umoż­li­wia­ją wykry­cie kon­kret­nych zmian gene­tycz­nych, pro­wa­dzą­cych do roz­wo­ju nowo­two­ru.

– Meto­dą, któ­ra umoż­li­wia wykry­cie zmian mole­ku­lar­nych w przy­pad­ku nie­drob­no­ko­mór­ko­we­go raka płu­ca, w jed­nym bada­niu, oszczę­dza­jąc cen­ny mate­riał bio­lo­gicz­ny, jest tech­no­lo­gia NGS (sekwen­cjo­no­wa­nie następ­nej gene­ra­cji). Nie­zbęd­ne do usta­le­nia ścież­ki lecze­nia jest tak­że ozna­cze­nie eks­pre­sji biał­ka PD-L1. Takie bada­nia powin­ny być wyko­ny­wa­ne powszech­nie w przy­pad­ku lecze­nia nie­drob­no­ko­mór­ko­we­go raka płu­ca (bada­nia mole­ku­lar­ne tyl­ko w typach o cha­rak­te­rze nie­pła­sko­na­błon­ko­wym), ponie­waż pre­cy­zyj­ne zdia­gno­zo­wa­nie warian­tów mole­ku­lar­nych pozwa­la na zasto­so­wa­nie tera­pii celo­wa­nych, któ­re dzia­ła­ją bez­po­śred­nio na komór­ki nowo­two­ro­we, zaś poziom eks­pre­sji biał­ka PD-L1 poma­ga, przy bra­ku wykry­tych zabu­rzeń mole­ku­lar­nych, dobrać immu­no­te­ra­pię, któ­ra reak­ty­wu­je układ odpor­no­ścio­wy pacjen­ta do wal­ki z nowo­two­rem – wyja­śnia sekre­tarz gene­ral­ny Pol­skiej Gru­py Raka Płu­ca. – Tera­pie te pozwa­la­ją pacjen­tom nawet w zaawan­so­wa­nym sta­dium nowo­two­ru na zna­mien­nie dłuż­sze życie. W wie­lu przy­pad­kach może­my osią­gać wie­lo­let­nie prze­ży­cia, a w pew­nych gru­pach cho­rych mówi­my o raku płu­ca jak o cho­ro­bie prze­wle­kłej – pod­kre­śla.

– Pacjen­ci powin­ni mieć dostęp do róż­nych form dia­gno­stycz­nych i tera­peu­tycz­nych, któ­re nie tyl­ko prze­dłu­ża­ją życie, ale rów­nież mini­ma­li­zu­ją ich wpływ na codzien­ne obo­wiąz­ki. Ist­nie­ją już nowo­cze­sne for­my poda­nia leków,np  pod­skór­ne, któ­re zna­czą­co skra­ca­ją czas poby­tu pacjen­ta w pla­ców­ce medycz­nej, a tak­że zmniej­sza­ją stres zwią­za­ny z lecze­niem, przy takiej samej sku­tecz­no­ści tera­pii, jak w przy­pad­ku kla­sycz­nych form poda­nia leku. Dzię­ki nim pacjen­ci mogą pro­wa­dzić lep­szej jako­ści życie z cho­ro­bą i wię­cej cza­su spę­dzać poza szpi­ta­lem, co ma ogrom­ne zna­cze­nie w zacho­wa­niu ich aktyw­no­ści i nie­za­leż­no­ści. Takie for­my sto­so­wa­ne są już w hema­to­on­ko­lo­gii czy w raku pier­si. Teraz cze­ka­my na ich udo­stęp­nie­ni w raku płu­ca – doda­je Anna Kupiec­ka.​

Pro­fi­lak­ty­ka – odpo­wie­dzial­ność za zdro­wie

Pale­nie papie­ro­sów nadal pozo­sta­je głów­ną przy­czy­na zacho­ro­wań na raka płu­ca, odpo­wia­da­jąc za 85–90 proc. przy­pad­ków.[2] Jed­nak war­to pamię­tać, że oso­by nie­pa­lą­ce tak­że są nara­żo­ne na roz­wój tej cho­ro­by, m.in. z powo­du zanie­czysz­cze­nia powie­trza czy czyn­ni­ków gene­tycz­nych. – Zdro­wy tryb życia, regu­lar­ne bada­nia oraz rezy­gna­cja z uży­wa­nia wyro­bów tyto­nio­wych mogą zna­czą­co zmniej­szyć ryzy­ko zacho­ro­wa­nia na raka płu­ca. Klu­czo­we jest uświa­do­mie­nie spo­łe­czeń­stwu, że cho­ro­ba może dotknąć każ­de­go. Ryzy­ko wzra­sta wraz
z wie­kiem – pod­kre­śla pre­ze­ska Fun­da­cji Onkocafe​. –  Dla­te­go pod­sta­wą jest korzy­sta­nie
z dostęp­nych, bez­płat­nych badań prze­sie­wo­wych. W przy­pad­ku nie­po­ko­ją­cych obja­wów nale­ży zgło­sić się jak naj­szyb­ciej do leka­rza. War­to pamię­tać, że na wizy­tę do onko­lo­ga moż­na zapi­sać się bez skie­ro­wa­nia, a RTG płuc i tomo­gra­fię kom­pu­te­ro­wą klat­ki pier­sio­wej może zle­cić nam lekarz POZ – doda­je.

Aby zwięk­szać wie­dzę na temat pro­fi­lak­ty­ki nowo­two­rów i zachę­cać do regu­lar­ne­go bada­nia się oraz pomóc odna­leźć się pacjen­tom w nowej nie­zna­nej sytu­acji, jaką jest dia­gno­za raka płu­ca, kil­ka lat temu Fun­da­cja Onko­ca­fe – Razem lepiej! zaini­cjo­wa­ła kam­pa­nię „Onko­po­moc­nik – wie­dza jest waż­na”. – Na stro­nie www.onkopomocnik.pl dzie­li­my się pod­sta­wo­wą wie­dzą na temat dia­gno­sty­ki i lecze­nia raka płu­ca. Moż­na tam zna­leźć mate­ria­ły powsta­łe w ramach współ­pra­cy z gene­ty­ka­mi i onko­lo­ga­mi, pora­dy psy­cho­lo­gicz­ne, zdro­wot­ne i die­te­tycz­ne – wyja­śnia Anna Kupiec­ka.

* * *

O fundacji

FUNDACJA ONKOCAFE — RAZEM LEPIEJ powsta­ła w 2014 roku z ini­cja­ty­wy Anny Kupiec­kiej. W 2010 roku Anna Kupiec­ka zacho­ro­wa­ła na nowo­twór pier­si, a w 2012 roku na Face­bo­oku zało­ży­ła gru­pę o nazwą „Fakracz­ki”, w któ­rej kobie­ty dotknię­te cho­ro­bą nowo­two­ro­wą dzie­lą się swo­imi doświad­cze­nia­mi zdo­by­ty­mi w pro­ce­sie lecze­nia. Wte­dy też zaczę­ła orga­ni­zo­wać pierw­sze spo­tka­nia dla pacjen­tów — wspar­cie jakie dawa­li sobie wza­jem­nie, osta­tecz­nie sta­ło się inspi­ra­cją dla powo­ła­nia orga­ni­za­cji. Dzię­ki temu, że fun­da­cja jest natu­ral­ną kon­ty­nu­acją nie­for­mal­nej gru­py wspar­cia, od począt­ku jest bar­dzo bli­sko pacjen­tów i może sku­tecz­nie odpo­wia­dać na ich potrze­by.

Link: https://www.onkocafe.pl/onkocafe/o‑nas

[1] https://onkologia.org.pl/pl/epidemiologia/nowotwory-zlosliwe-w-polsce

[2] https://www.gov.pl/web/zdrowie/rak-pluc-palenie-papierosow