Światowy Dzień Świadomości Raka Jajnika

Na świe­cie każ­de­go roku rak jaj­ni­ka wykry­wa­ny jest u oko­ło 300 000 kobiet. 180 000 spo­śród nich na ten nowo­twór umie­raⁱ. World Ova­rian Can­cer Coali­tion – mię­dzy­na­ro­do­wa orga­ni­za­cja, od 2016 roku dzia­ła­ją­ca na rzecz zwięk­sze­nia wie­dzy o raku jaj­ni­ka oraz postę­pów w dia­gno­sty­ce i lecze­niu tego nowo­two­ru sza­cu­je, że do 2040 roku licz­ba zacho­ro­wań wzro­śnie o ok. 47% i prze­kro­czy rocz­nie 430 000ⁱⁱ. W Pol­sce rocz­nie wykry­wa się ok. 3700 nowych przy­pad­ków raka jaj­ni­kaⁱⁱⁱ. Zde­cy­do­wa­ną więk­szość – w zaawan­so­wa­nym sta­dium cho­ro­by, kie­dy szan­se wyle­cze­nia są zni­ko­me.

8 maja obcho­dzo­ny jest Świa­to­wy Dzień Świa­do­mo­ści Raka Jaj­ni­ka, w tym roku szcze­gól­ny, bo w okre­sie świa­to­wej pan­de­mii COVID-19. ― Wal­ka z pan­de­mią bar­dzo istot­nie wpły­wa na funk­cjo­no­wa­nie opie­ki zdro­wot­nej. Nie­ste­ty, cho­ro­by nowo­two­ro­we nie mogą cze­kać z usta­le­niem roz­po­zna­nia ani z pod­ję­ciem lecze­nia. Doty­czy to tak­że raka jaj­ni­ka, któ­ry w 75% przy­pad­ków roz­po­zna­wa­ny jest w sta­dium zaawan­so­wa­nym, z prze­rzu­ta­mi ― uświa­da­mia prof. dr. hab. Jan Kotar­ski, pre­zes Pol­skie­go Towa­rzy­stwa Gine­ko­lo­gii Onko­lo­gicz­nej.

Rak jaj­ni­ka roz­wi­ja się szyb­ko i bez spe­cy­ficz­nych obja­wów. Kie­dy te się poja­wia­ją, np. w posta­ci dole­gli­wo­ści utoż­sa­mia­nych raczej z pro­ble­ma­mi gastrycz­ny­mi (m.in. wzdę­cia, bie­gun­ki, uczu­cie peł­no­ści w jamie brzusz­nej)^iv, cho­ro­ba jest już bar­dzo zaawan­so­wa­na. Nie ma też prze­sie­wo­wych badań dia­gno­stycz­nych, któ­re zasy­gna­li­zo­wa­ły­by wcze­sne sta­dium cho­ro­by.

Jed­nym z czyn­ni­ków ryzy­ka roz­wo­ju raka jaj­ni­ka są muta­cje gene­tycz­ne, głów­nie w obrę­bie genów BRCA1 i BRCA2 – tych samych, któ­re odpo­wia­da­ją za zwięk­szo­ne ryzy­ko zacho­ro­wa­nia na raka pier­si. Muta­cje te wystę­pu­ją u 15–24% pacjen­tek z rakiem jaj­ni­ka^v. Ich wykry­cie nie sta­no­wi dziś więk­sze­go pro­ble­mu, a jest o tyle istot­ne, że pozwa­la na dobór moż­li­wie naj­sku­tecz­niej­szej tera­pii.

Stan­dar­dem lecze­nia raka jaj­ni­ka jest lecze­nie chi­rur­gicz­ne oraz che­mio­te­ra­pia, nie­ste­ty zwy­kle nie przy­no­szą­ce trwa­łych efek­tów. U więk­szo­ści pacjen­tek w krót­kim cza­sie docho­dzi do nawro­tu cho­ro­by^vi. Szan­są prze­dłu­że­nia okre­su do pro­gre­sji są leki naj­now­szej gene­ra­cji z gru­py inhi­bi­to­rów PARP, hamu­ją­cych wzrost nowo­two­ru. W Pol­sce jeden z tych leków jest refun­do­wa­ny w ramach pro­gra­mów leko­wych finan­so­wa­nych przez Mini­ster­stwo Zdro­wia, lecz tyl­ko dla pacjen­tek z muta­cja­mi w genach BRCA1 i/lub BRCA2 i dopie­ro po wcze­śniej­szym lecze­niu stan­dar­do­wy­mi che­mio­te­ra­peu­ty­ka­mi^vii. Niniej­sze lecze­nie pozwa­la w tej gru­pie cho­rych na czte­ro­krot­ne wydłu­że­nie cza­su prze­ży­cia wol­ne­go od pro­gre­sji cho­ro­by w porów­na­niu z pla­ce­bo^viii. Dla pacjen­tek bez muta­cji w tych genach lecze­nie inhi­bi­to­ra­mi PARP jest nie­do­stęp­ne, choć pozwa­la ono na ponad dwu­krot­ne wydłu­że­nie cza­su wol­ne­go od pro­gre­sji w porów­na­niu z pla­ce­bo^ix. Tym­cza­sem, w nie­któ­rych kra­jach Euro­py z inhi­bi­to­rów PARP mogą korzy­stać wszyst­kie pacjent­ki z rakiem jaj­ni­ka, nie­za­leż­nie od muta­cji genów BRCA.

Obec­nie jed­nak nie tyl­ko dostęp do naj­no­wo­cze­śniej­szych leków może być utrud­nio­ny. Z powo­du pan­de­mii COVID-19 opóź­nia się dia­gno­sty­ka i lecze­nie wie­lu cho­rób, tak­że nowo­two­ro­wych.

Pol­skie Towa­rzy­stwo Onko­lo­gii Gine­ko­lo­gicz­nej, podob­nie jak inne medycz­ne towa­rzy­stwa nauko­we, opu­bli­ko­wa­ło zale­ce­nia na czas pan­de­mii, w któ­rych m.in. postu­lu­je, by prze­kła­da­jąc zabieg chi­rur­gicz­ny sto­so­wać che­mio­te­ra­pię neo­adiu­wan­to­wą (przed­ope­ra­cyj­ną) oraz by cho­re otrzy­my­wa­ły leki na dłuż­szy niż zwy­kle okres^x.

Pan­de­mia kie­dyś minie. Świa­do­mość zagro­że­nia rakiem jaj­ni­ka koniecz­na jest sta­le, nie tyl­ko 8 maja. A nowe leki dają nadzie­ję na popra­wę tra­gicz­nych sta­ty­styk.

Komu­ni­kat pra­so­wy przy­go­to­wa­ny przez Sto­wa­rzy­sze­nie Dzien­ni­ka­rze dla Zdro­wia w związ­ku ze Świa­to­wym Dniem Świa­do­mo­ści Raka Jaj­ni­ka, 8 maja 2020, Quo vadis medi­ci­na?, XXII edy­cja pt.:„Rak jaj­ni­ka – nie­spo­dzie­wa­ne zagro­że­nie”