50% nowotworów można uniknąć¹

Nowo­two­ry nazy­wa­ne są cho­ro­ba­mi cywi­li­za­cyj­ny­mi, ponie­waż aż ponad 80% z nich jest zwią­za­nych ze sty­lem życia. Tyl­ko ok. 5–10% ze wszyst­kich przy­pad­ków naj­czę­ściej wystę­pu­ją­cych nowo­two­rów zło­śli­wych ma pod­ło­że gene­tycz­ne². Dla­te­go prze­kaz kam­pa­nii „Ty decy­du­jesz, czy zacho­ru­jesz” jest nadal aktu­al­ny.

Rusza kolej­na odsło­na kam­pa­nii „Ty decy­du­jesz, czy zacho­ru­jesz”, któ­rej orga­ni­za­to­ra­mi są Pol­skie Towa­rzy­stwo Chi­rur­gii Onko­lo­gicz­nej oraz Pol­skie Towa­rzy­stwo Onko­lo­gicz­ne. Jej celem jest uświa­do­mie­nie spo­łe­czeń­stwu, jak ogrom­ny wpływ na wystą­pie­nie nowo­two­rów ma pro­wa­dzo­ny styl życia. Jak z pozo­ru małe wybo­ry tu i teraz mają wiel­kie zna­cze­nie w utrzy­ma­niu zdro­wia w przy­szło­ści.

– Co roku rośnie licz­ba dia­gno­zo­wa­nych nowo­two­rów, nie­ste­ty nadal duża część pacjen­tów onko­lo­gicz­nych umie­ra. Ten nie­po­ko­ją­cy trend zauwa­żal­ny jest rów­nież w Pol­sce. Według danych GUS‑u w Pol­sce licz­ba osób cho­ru­ją­cych na nowo­two­ry wyno­si ponad 350 tysię­cy³. Jak pro­gno­zu­je Euro­pe­an Can­cer Infor­ma­tion Sys­tem (ECIS), do koń­ca 2020 roku na raka zacho­ru­je 200 tysię­cy Polek i Pola­ków, z cze­go pra­wie 120 tysię­cy osób umrze⁴. Jak dodat­ko­wo na te sza­cun­ki wpły­nie pan­de­mia, może­my w tej chwi­li jedy­nie się domy­ślać – pod­su­mo­wu­je prof. dr hab. med. Piotr Rut­kow­ski, Kie­row­nik Kli­ni­ki Nowo­two­rów Tka­nek Mięk­kich, Kości i Czer­nia­ków, Naro­do­wy Insty­tut Onko­lo­gii im. Marii Skło­dow­skiej-Curie – Pań­stwo­wy Insty­tut Badaw­czy War­sza­wa, Prze­wod­ni­czą­cy Zespo­łu Mini­stra Zdro­wia ds. Naro­do­wej Stra­te­gii Onko­lo­gicz­nej.

Za ok. 80% nowo­two­rów odpo­wia­da­ją czyn­ni­ki zewnętrz­ne, ok. 15% sta­no­wią wiru­sy (np. HPV oraz wirus Epste­ina-Bar­ra), nato­miast tyl­ko ok. 5% zmian nowo­two­ro­wych ma pod­ło­że gene­tycz­ne⁵. Dane wyraź­nie poka­zu­ją, że to my jeste­śmy odpo­wie­dzial­ni za swo­je zdro­wie.

Nad­wa­ga i oty­łość, któ­ra doty­czy odpo­wied­nio 60% i 25% Pola­ków, jest zwią­za­na z wystę­po­wa­niem nowo­two­rów takich jak: rak okręż­ni­cy, gru­cza­ko­lo­rak prze­ły­ku, rak trzust­ki, rak pęche­rza moczo­we­go czy rak ner­ki⁶. Nad­mier­na masa cia­ła zwięk­sza rów­nież ryzy­ko wystą­pie­nia raka pier­si u kobiet po meno­pau­zie⁷.

Pale­nie tyto­niu lub bier­ny kon­takt z dymem jest bez­po­śred­nio zwią­za­ny z wystę­po­wa­niem 80% przy­pad­ków raka płu­ca⁸. War­to jed­nak zauwa­żyć, że pala­cze są nara­że­ni nie tyl­ko na sze­reg nowo­two­rów ukła­du odde­cho­we­go. Dym papie­ro­so­wy odpo­wia­da tak­że za wystę­po­wa­nie raka gło­wy i szyi, raka żołąd­ka, raka dol­nych dróg moczo­wych, raka jeli­ta gru­be­go, odbyt­ni­cy, jaj­ni­ka, trzo­nu maci­cy, trzust­ki, raka ner­ki i bia­łacz­ki szpi­ko­wej⁹.

Spo­ży­wa­nie alko­ho­lu jest kolej­nym czyn­ni­kiem zwięk­sza­ją­cym moż­li­wość wystą­pie­nia nowo­two­ru. Jego spo­ży­cie w nad­mia­rze może pro­wa­dzić do m.in. raka jamy ust­nej, raka prze­ły­ku czy raka krta­ni¹⁰. Sza­cu­je się, że alko­hol odpo­wia­da za wystą­pie­nie od 4 do 8% wszyst­kich przy­pad­ków nowo­two­rów¹¹.

Z kolei nad­mier­na eks­po­zy­cja skó­ry na pro­mie­nio­wa­nie UV natu­ral­ne, czy sztucz­ne wpły­wa na wystę­po­wa­nie nowo­two­rów skó­ry, w tym naj­groź­niej­sze­go z nich – czer­nia­ka. Naj­bar­dziej podat­ni na szko­dli­we dzia­ła­nie pro­mie­ni sło­necz­nych są dzie­ci, mło­dzież oraz oso­by o jasnej kar­na­cji¹². Dodat­ko­wo, bada­nia wyka­za­ły, że oso­by, któ­re korzy­sta­ły z sola­rium przy­naj­mniej raz na jakim­kol­wiek eta­pie w swo­im życiu mają o 20% więk­sze ryzy­ko zacho­ro­wa­nia na czer­nia­ka¹³.

Inny­mi czyn­ni­ka­mi zwięk­sza­ją­cy­mi ryzy­ko wystą­pie­nia cho­rób nowo­two­ro­wych są tak­że: sie­dzą­cy tryb życia, brak aktyw­no­ści fizycz­nej i wyso­ko prze­two­rzo­na, boga­ta w tłusz­cze i cukry die­ta¹⁴.

– War­to pod­kre­ślić, że nawet małe zmia­ny takie, jak ogra­ni­cze­nie uży­wek, zwięk­sze­nie aktyw­no­ści fizycz­nej oraz wpro­wa­dze­nie do codzien­nej pie­lę­gna­cji skó­ry ochro­ny prze­ciw­sło­necz­nej mogą zna­czą­co zmniej­szyć ryzy­ko wystą­pie­nia nowo­two­ru¹⁵. Obec­nie moż­na zapo­biec od 30% do 50% przy­pad­ków zacho­ro­wań na raka, uni­ka­jąc czyn­ni­ków ryzy­ka¹⁶. Waż­na jest rów­nież pro­fi­lak­ty­ka w posta­ci szcze­pień, np. prze­ciw­ko wiru­so­wi zapa­le­nia wątro­by typu B oraz prze­ciw­ko wiru­so­wi HPV¹⁷ — pod­su­mo­wu­je dr hab. n. med. Adam Maciej­czyk, Pre­zes Pol­skie­go Towa­rzy­stwa Onko­lo­gicz­ne­go i doda­je – bo to Ty decy­du­jesz, czy zacho­ru­jesz.

Wię­cej infor­ma­cji:

https://www.facebook.com/znamieznamje

www.akademiaczerniaka.pl