Wpływ biotyny na włosy i paznokcie.

dr hab. n. med. Moni­ka Paul-Samo­jed­ny, bio­log medycz­ny

Istot­nym czyn­ni­kiem wpły­wa­ją­cym na kon­dy­cję wło­sów, paznok­ci i naszej skó­ry jest codzien­na die­ta. Wia­do­mo, że zna­czą­cy wpływ na pra­wi­dło­wy wygląd i funk­cjo­no­wa­nie skó­ry oraz jej przy­dat­ków mają nie­któ­re wita­mi­ny – m.in. wita­mi­ny z gru­py B, a zwłasz­cza wita­mi­na B7.

Bio­ty­na – krót­ka cha­rak­te­ry­sty­ka

Wita­mi­na B7 (wita­mi­na H, bio­ty­na, koen­zym R) nale­ży do gru­py wita­min B i jest roz­pusz­czal­na w wodzie. Sta­no­wi skład­nik waż­nych enzy­mów bio­ty­no­wych, bie­rze udział w syn­te­zie kwa­sów tłusz­czo­wych, kata­bo­li­zmie ami­no­kwa­sów roz­ga­łę­zio­nych (izo­leu­cy­ny, wali­ny, metio­ni­ny i leu­cy­ny), meta­bo­li­zmie glu­ko­zy, cyklu kwa­su cytry­no­we­go i prze­mia­nach dwu­tlen­ku węgla. Odpo­wia­da tak­że za pra­wi­dło­wy prze­bieg prze­mian bia­łek i tłusz­czy oraz utrzy­ma­nie rów­no­wa­gi pomię­dzy poda­żą sub­stan­cji odżyw­czych, a endo­gen­ną syn­te­zą nowych związ­ków, zależ­nie od zapo­trze­bo­wa­nia orga­ni­zmu.

Bio­ty­na wystę­pu­je zarów­no w pro­duk­tach pocho­dze­nia roślin­ne­go, jak i zwie­rzę­ce­go. Do pro­duk­tów żyw­no­ścio­wych zawie­ra­ją­cych naj­więk­sze ilo­ści bio­ty­ny nale­żą:

wątro­ba woło­wa (100 µg/100 g),

droż­dże piw­ne (80 µg/100 g),

soja (60 µg/100g),

żółt­ko jaj (54 µg/100 g),

orze­chy wło­skie (37 µg/100 g),

sar­dyn­ki (21 µg/100g),

kala­fior (17 µg/100 g),

mig­da­ły (17 µg/100g),

szpi­nak (6 µg/100g),

mar­chew (3 µg/100g),

pomi­do­ry (2 µg/100g).

Bio­ty­na jest tak­że syn­te­ty­zo­wa­na przez flo­rę bakteryj­ną jelit, stąd też raczej rzad­ko obser­wu­je się jej nie­do­bór w orga­ni­zmie. Odpo­wia­da ona za pra­wi­dło­wy stan skó­ry i jej przy­dat­ków. W przy­pad­ku dłu­go­trwa­łe­go nie­do­bo­ru może m.in. wystą­pić zmia­na zabar­wie­nia skó­ry, któ­ra sta­je się sza­ro­bia­ła.

Docho­dzi tak­że do złusz­cza­nia naskór­ka, wystę­po­wa­nia róż­ne­go rodza­ju zmian skór­nych, powsta­wa­nia prze­bar­wień, łojo­to­ku, zmian łusz­czy­co­wych w obrę­bie skó­ry, wypa­da­nia wło­sów lub pogor­sze­nia ich kon­dy­cji, w tym tak­że przed­wcze­sne­go siwie­nia, zmniej­sze­nia gru­bo­ści i sprę­ży­sto­ści wło­sów, co jest spo­wo­do­wa­ne nie­pra­wi­dło­wym meta­bo­li­zmem kwa­sów tłusz­czo­wych, a tak­że do roz­dwa­ja­nia się i wiot­ko­ści pły­tek paznok­cio­wych.

War­to zazna­czyć, że bio­ty­na wpły­wa rów­nież na pra­wi­dło­we funk­cjo­no­wa­nie tar­czy­cy, co tak­że będzie pośred­nio prze­kła­da­ło się na kon­dy­cję skó­ry, wło­sów i paznok­ci.

Wpływ bio­ty­ny na wło­sy

Dowie­dzio­no, że wita­mi­ny z gru­py B umoż­li­wia­ją odpo­wied­ni prze­pływ impul­sów ner­wo­wych w skó­rze i tkan­ce pod­skór­nej, zapew­nia­jąc tym samym pra­wi­dło­we funk­cjo­no­wa­nie gru­czo­łów poto­wych i łojo­wych. Stąd nie­do­bór wita­min z tej gru­py odpo­wia­da m.in. za prze­tłusz­cza­nie się wło­sów.

W przy­pad­ku nie­do­bo­ru bio­ty­ny znacz­ne­mu pogor­sze­niu ule­ga rów­nież kon­dy­cja wło­sów. Wło­sy sta­ją się mato­we i łam­li­we, poja­wia się pro­blem łysie­nia oraz łojo­to­ko­we­go zapa­le­nia skó­ry gło­wy. Bada­nia wska­zu­ją, że jed­nym z czyn­ni­ków, któ­re spra­wia­ją, że bio­ty­na jest waż­na dla zdro­wia wło­sów, jest jej rola w meta­bo­li­zmie kwa­sów tłusz­czo­wych.

Nie­do­bór bio­ty­ny jest zwią­za­ny z nie­pra­wi­dło­wym meta­bo­li­zmem kwa­sów tłusz­czo­wych, co praw­do­po­dob­nie pro­wa­dzi do utra­ty wło­sów. Ponad­to czą­stecz­ki bio­ty­ny zawie­ra­ją w swo­jej budo­wie siar­kę, potrzeb­ną do budo­wy kera­ty­ny, któ­ra jest głów­nym skład­ni­kiem macie­rzy wło­sów, zawie­ra­ją­cym cyste­inę (ami­no­kwas boga­ty w siar­kę).

Wyka­za­no, że bio­ty­na korzyst­nie wpły­wa na kon­dy­cję wło­sów poprzez zwięk­sza­nie ich gru­bo­ści, ela­stycz­no­ści i poły­sku. Zapo­bie­ga tak­że ich wypa­da­niu i odbar­wia­niu. Ponad­to bio­ty­na warun­ku­je popra­wę meta­bo­li­zmu skó­ry gło­wy i wywie­ra korzyst­ny wpływ na korzeń, czy­li tak zwa­ną macierz wło­sa, odpo­wia­da­ją­cą za wytwa­rza­nie moc­nych i ela­stycz­nych wią­zań siar­ko­wych, spa­ja­ją­cych łody­gę wło­sa na całej dłu­go­ści.

Poprzez regu­lo­wa­nie meta­bo­li­zmu skó­ry gło­wy wywie­ra tak­że korzyst­ny wpływ na stan korze­ni wło­sów i tem­po wzro­stu łody­gi wło­sa. Uczest­ni­czy w pro­duk­cji tzw. masy kera­ty­no­wej, odpo­wie­dzial­nej za budo­wę wło­sa i jego przy­rost, stąd też istot­nie wspo­ma­ga tem­po wzro­stu wło­sów i sta­no­wi bar­dzo sku­tecz­ny śro­dek warun­ku­ją­cy sty­mu­la­cję przy­ro­stu wło­sów.

Bada­nia wska­zu­ją, że połą­cze­nie trój­pep­ty­du GHK z bio­ty­ną warun­ku­je wzrost dłu­go­ści wło­sów o 58–120%. W bada­niu wpły­wu doust­nej suple­men­ta­cji bio­ty­ną na zdro­wie paznok­ci, sie­dem z dzie­wię­ciu bada­nych osób z wypa­da­niem wło­sów zgło­si­ło popra­wę ich kon­dy­cji. Pacjen­ci przyj­mo­wa­li bio­ty­nę w daw­ce 2,5 mg na dobę.

Eks­per­ci suge­ru­ją, że bio­ty­na poda­wa­na w dużej daw­ce (5 mg) może zapo­bie­gać dal­szej utra­cie wło­sów. War­to zazna­czyć, że bio­ty­na hamu­je rów­nież pro­ces siwie­nia wło­sów i ich wypa­da­nie. Ponad­to wpły­wa korzyst­nie na zdro­wie skó­ry gło­wy poprzez nor­ma­li­za­cję tłusz­czo­wej prze­mia­ny mate­rii i zapo­bie­ga nad­mier­nej pro­duk­cji sebum przez gru­czo­ły łojo­we, dzię­ki cze­mu moż­li­we jest rzad­sze mycie wło­sów. 

Wpływ bio­ty­ny na paznok­cie

Korzyst­ne dzia­ła­nie bio­ty­ny zosta­ło tak­że udo­wod­nio­ne w przy­pad­ku paznok­ci. Stwier­dzo­no, że suple­men­ty bio­ty­ny są sku­tecz­ne w lecze­niu scho­rzeń kopyt zwie­rząt kopyt­nych, co dało pod­sta­wę sądzić, że bio­ty­na może być rów­nież pomoc­na we wzmac­nia­niu kru­chych paznok­ci u ludzi.

Prze­pro­wa­dzo­no trzy nie­za­leż­ne bada­nia nad wpły­wem suple­men­ta­cji bio­ty­ny (daw­ka 2,5 mg na dobę przez kil­ka mie­się­cy) u kobiet z kru­chy­mi paznok­cia­mi.

W dwóch bada­niach odno­to­wa­no subiek­tyw­ny dowód popra­wy kon­dy­cji paznok­ci w przy­pad­ku 67–91% bada­nych. W innym bada­niu z wyko­rzy­sta­niem ska­nin­go­wej mikro­sko­pii elek­tro­no­wej w celu oce­ny kon­dy­cji paznok­ci i ich kru­cho­ści, odno­to­wa­no wzrost gru­bo­ści płyt­ki paznok­cio­wej o 25%. Bio­ty­na jest rów­nież zaan­ga­żo­wa­na w wytwa­rza­nie kola­ge­nu i ela­sty­ny, bia­łek istot­nych dla wła­ści­wej struk­tu­ry skó­ry pod paznok­cia­mi.

Suple­men­ta­cja bio­ty­ną (daw­ka 5 mg na dzień) oka­za­ła się być rów­nież sku­tecz­na w kon­tro­lo­wa­niu kon­dy­cji wło­sów i paznok­ci u dzie­ci z dzie­dzicz­nym zespo­łem (ang. Uncom­ba­ble Hair Syn­dro­me).

Bio­ty­na jest jed­nym z pod­sta­wo­wych środ­ków w lecze­niu łam­li­wych i roz­dwa­ja­ją­cych się paznok­ci, a tak­że zabu­rzeń ich wzro­stu. Warun­ku­je ona bowiem wzmoc­nie­nie pły­tek paznok­ci poprzez zwięk­sze­nie ich twar­do­ści i odpor­no­ści na zła­ma­nie. Jest tak­że wyko­rzy­sty­wa­na w lecze­niu grzy­bi­cy paznok­ci. Nie­któ­rzy eks­per­ci suge­ru­ją, że przyj­mo­wa­nie dużych dawek bio­ty­ny (2,5–5 mg na dobę) może przy­czy­nić się do popra­wy zdro­wia paznok­ci.

Dowo­dy z ogra­ni­czo­nej licz­by badań kli­nicz­nych wska­zu­ją, że suple­men­ta­cja bio­ty­ną może być uza­sad­nio­na. Wyni­ki bada­nia kli­nicz­ne­go opu­bli­ko­wa­ne­go w 2006 roku sta­no­wią dodat­ko­we potwier­dze­nie tera­peu­tycz­ne­go dzia­ła­nia bio­ty­ny w przy­pad­ku łam­li­wych paznok­ci. W niniej­szym bada­niu udział wzię­ło 54 pacjen­tów (głów­nie kobiet) z kru­chy­mi, łam­li­wy­mi paznok­cia­mi.

Bada­ni zosta­li podzie­le­ni na dwie gru­py – jed­na otrzy­ma­ła 2,5 mg bio­ty­ny na dobę, a dru­ga pla­ce­bo. Wyka­za­no popra­wę jako­ści paznok­ci w przy­pad­ku trzech i sze­ściu mie­się­cy suple­men­ta­cji z zasto­so­wa­niem bio­ty­ny.

W innym otwar­tym bada­niu z udzia­łem 45 pacjen­tów (głów­nie kobiet) z łam­li­wy­mi paznok­cia­mi w 91% przy­pad­ków potwier­dzo­no wzmoc­nie­nie paznok­ci, mniej­szą ich łam­li­wość i zwięk­sze­nie opor­no­ści na powsta­wa­nie pęk­nięć po sto­so­wa­niu bio­ty­ny w daw­ce 2,5 mg na dobę.

Wpływ bio­ty­ny na skó­rę

Choć zmia­ny skór­ne o cha­rak­te­rze łusz­czy­co­wym mogą mieć róż­ne pod­ło­że, war­to pamię­tać, że suchość skó­ry i poja­wia­nie się jej prze­bar­wień mogą być spo­wo­do­wa­ne nie­do­bo­rem bio­ty­ny. Skut­kiem nie­do­bo­ru bio­ty­ny może być złusz­cza­nie się naskór­ka (łusz­czą­ca się, czer­wo­na wysyp­ka wokół oczu, nosa, jamy ust­nej i narzą­dów płcio­wych), poja­wie­nie łojo­to­ku (bio­ty­na zapo­bie­ga łojo­to­ko­wi i wzmo­żo­nej aktyw­no­ści gru­czo­łów łojo­wych), prze­tłusz­cza­nie się skó­ry (bio­ty­na kon­tro­lu­je tłusz­czo­wą prze­mia­nę mate­rii i decy­du­je o zawar­to­ści tłusz­czu w komór­kach skó­ry) i zmia­na jej kolo­ry­tu. Skó­ra zwy­kle sta­je się sza­ra­wa.

Cha­rak­te­ry­stycz­na wysyp­ka na twa­rzy z nie­ty­po­wym roz­miesz­cze­niem tkan­ki tłusz­czo­wej jest jed­ną z cha­rak­te­ry­stycz­nych cech nie­do­bo­ru tej wita­mi­ny. Wia­do­mo, że bio­ty­na jest jed­nym z czyn­ni­ków warun­ku­ją­cych eli­mi­no­wa­nie sta­nów zapal­nych skó­ry i wypry­sków. Prze­ciw­dzia­ła rów­nież łusz­cze­niu się skó­ry, a tak­że oka­zu­je się być czyn­ni­kiem wspo­ma­ga­ją­cym lecze­nie łojo­to­ku. Wyka­za­no, że bio­ty­na poda­wa­na w daw­kach 1–10 mg na dobę pozwa­la­ła wyle­czyć wysyp­kę w cią­gu kil­ku tygo­dni, nawet w cięż­kich przy­pad­kach łojo­to­ko­we­go zapa­le­nia skó­ry. Bio­ty­na dzia­ła ponad­to nawil­ża­ją­co i rege­ne­ru­ją­co wzglę­dem naskór­ka.

Bada­nia wyka­za­ły, że dzię­ki dzia­ła­niu bio­ty­ny zmniej­sze­niu ule­ga­ją fał­dy skó­ry. Udo­wod­nio­no rów­nież, że bio­ty­na posia­da wła­ści­wo­ści warun­ku­ją­ce roz­ja­śnia­nie prze­bar­wień (w tym rów­nież plam star­czych). Obec­nie wita­mi­nę B7 uwa­ża się za jeden z naj­sku­tecz­niej­szych czyn­ni­ków w wal­ce ze zmarszcz­ka­mi. Jej zasto­so­wa­nie pozwa­la kory­go­wać zmarszcz­ki mimicz­ne (płyt­sze zmarszcz­ki ule­ga­ją cał­ko­wi­cie zani­ko­wi), zapo­bie­gać wystę­po­wa­niu „wor­ków” pod ocza­mi, likwi­do­wać roz­sze­rzo­ne pory oraz popra­wiać kon­tur twa­rzy. Bio­ty­na zwięk­sza tak­że jędr­ność i nawil­że­nie skó­ry i popra­wia jej ukrwie­nie. Jest szcze­gól­nie pole­ca­na oso­bom ze skó­rą suchą, zwiot­cza­łą, atro­ficz­ną i przed­wcze­śnie sta­rze­ją­cą się.

Ist­nie­ją dowo­dy, że suple­men­ta­cja z wyko­rzy­sta­niem wita­min z gru­py B, w tym bio­ty­ny, przy­czy­nia się do popra­wy goje­nia się ran.

Wyni­ki bada­nia kli­nicz­ne­go kon­tro­lo­wa­ne­go pla­ce­bo z udzia­łem 30 pacjen­tów z zapa­le­niem przy­zę­bia, któ­rzy w związ­ku z tym prze­szli zabieg ope­ra­cyj­ny, potwier­dza­ją pozy­tyw­ny wpływ wita­min z gru­py B , w tym bio­ty­ny poda­wa­nej w daw­ce 50 mg.

Pod­su­mo­wa­nie

Bio­ty­na uczest­ni­czy m.in. w pro­duk­cji kera­ty­ny – naj­waż­niej­sze­go budul­ca skó­ry, wło­sów i paznok­ci oraz natu­ral­nych sub­stan­cji spa­ja­ją­cych komór­ki rogo­we. Ze wzglę­du na istot­ny wpływ na kon­dy­cję skó­ry i jej przy­dat­ków jest sze­ro­ko sto­so­wa­na w kosme­ty­ce – m.in. jako sub­stan­cja czyn­na w róż­ne­go typu pre­pa­ra­tach (szam­po­nach, odżyw­kach i masecz­kach) prze­ciw­ko łojo­to­ko­we­mu zapa­le­niu skó­ry gło­wy, a tak­że pro­duk­tach kosme­tycz­nych prze­zna­czo­nych do pie­lę­gna­cji paznok­ci. Sta­no­wi ponad­to skład­nik der­mo­ko­sme­ty­ków, sto­so­wa­nych wspo­ma­ga­ją­co w przy­pad­ku wypa­da­nia wło­sów i łysie­niu plac­ko­wa­tym skó­ry gło­wy. Jest tak­że czę­stym skład­ni­kiem pre­pa­ra­tów wzmac­nia­ją­cych wło­sy i paznok­cie, odży­wek do wło­sów i kre­mów.